Onderzoek naar vrouwen zonder inkomen: ‘Heel erg waardevol’

Er zijn meer dan 350.000 vrouwen zonder officieel wit inkomen en een uitkering. Wie zij zijn, hoe zij denken over hun situatie en welke toekomst zij voor zich zien is onderzocht als onderdeel van het project ‘Economische veerkracht van vrouwen’. Een van de onderzoekers is Kim Molenaar (36), moeder van een jong gezin. Ze is een snelle prater met doordachte antwoorden en een brede glimlach. Kim werkt sinds 3 jaar bij het lectoraat Sociale Innovatie, waar ze onderzoeken hoe de arbeidsmarkt zo inclusief mogelijk kan zijn.

In jullie onderzoek zijn jullie ook in gesprek geweest met deze vrouwen, hoe voelde het voor jou om zulke gesprekken te voeren?

Het zijn hele mooie gesprekken, want je hebt het over het leven van iemand. De verhalen waren heel erg persoonlijk, heel erg open en het voelt heel bijzonder dat dat met jou gedeeld wordt. En dat geeft ook een enorm verantwoordelijkheidsgevoel, je wil een verschil maken, je wilt echt luisteren. Dat hebben we ook goed kunnen doen gelukkig. Ja, het was gewoon heel erg waardevol.

Kun je vertellen wat er lastig is voor deze vrouwen?

Het werden vaak toch echt wel wat langere, diepgaande gesprekken. Wat we hebben geprobeerd te doen en wat ook wel goed gelukt is, geloof ik, is de levensloop van die vrouwen opschrijven. De belangrijkste les is dat veel vrouwen zeiden dat er allerlei ondersteuning is, maar die past niet. Redenen waarom deze vrouwen niet werken zijn zorgtaken als mantelzorg voor ouders of kinderen, fysieke of mentale beperkingen of als er geen aansluiting is, wanneer bijvoorbeeld een buitenlands diploma niet erkend wordt.

Dus dan ligt het probleem niet per se bij die vrouwen?

Nee, goed dat je dat zegt want onze insteek was ook echt ‘Fix the system, not the women’.

Wat voor reacties kreeg je van de vrouwen om erover te praten?

We hebben met de vrouwen apart gesproken en daarna nog een soort focusgroep georganiseerd. Vooral de herkenning en het samen kunnen hebben over de beren op de weg, dat werd als heel erg prettig ervaren. Waar ik persoonlijk heel trots op ben en mijn collega’s ook, is dat de vrouwen zeiden dat we echt naar ze geluisterd hebben. Zonder direct te zeggen waarom ze het niet zus of zo konden doen, en dat is toch wel echt waar ik heel erg trots op ben.

Wat vond je een moeilijk aspect van het onderzoek?

Je zit daar als onderzoeker en in gesprek probeer ik te begrijpen waarom een situatie in dat geval is zoals die is. Wat eigenlijk zo, frustrerend is, is dat je met zoveel talent in gesprek bent en je hoort wat er is geprobeerd maar dat het dan toch niet werkt. Eigenlijk door bureaucratie, want dat is het vaak. Dat is denk ik het lastigste.

Is dat dan ook waarom je dit zo’n belangrijk onderwerp vindt om dit te onderzoeken?

Ik vind het vooral heel erg belangrijk omdat ik denk dat we nog steeds vrij snel in de reflex schieten van ‘oh, zie je nou wel, die vrouwen moeten iets anders doen. Waarom werken die vrouwen niet? Want er is werk zat.’ Dan kom ik weer op de tekst: ‘Fix the system versus fix de vrouw’. Ik denk dat als wij als land zeggen dat wij vinden dat iedereen gelijke kansen zou moeten hebben dat je je ook moet afvragen oké, maar is het systeem er ook naar? En als dat dan niet zo is, moet je daar ook iets aan willen doen. Dus het is voor mij vooral die ‘drive’ dat ik echt geloof dat de samenleving beter wordt als iedereen iets kan doen met zijn of haar of hen talenten.

Heeft jouw eigen achtergrond of leven nog invloed gehad op hoe je in het onderzoek stond?

Ik volgde tijdens mijn bachelor antropologie het vak ‘gender’ dat me enorm aansprak. Ik merkte dat ik vooral de thematiek heel erg interessant vond en feminisme. Wel echt vanuit mijn interesse van, we zijn allemaal gelijk maar waarom is de één een beetje gelijker dan de ander. Dat fascineert me al heel lang, waar dat precies vandaan komt weet ik niet zo goed. Met zo’n vak krijg je de handvatten eigenlijk om daar beter over na te denken en daar haal ik ook heel veel plezier uit merk ik.

Wat hoop je met het onderzoek te bereiken?

Dat die interventies met die hulpbronnetjes meer maatwerk worden. Dus dat er mensen komen te zitten die zich niet hoeven te laten leiden door bureaucratie en checklists maar door het verhaal van degene die voor ze zit. En dat gun ik iedereen die op een bepaald moment in zijn of haar leven hulp nodig heeft. Dat er maatwerk geboden kan worden en dat je niet hoeft te hopen dat je door een bepaalde hoepel moet passen omdat er anders simpelweg geen hulp is. Dus dat is wat we hiermee heel graag willen bereiken of in ieder geval waaraan we willen bijdragen.