Geen plek meer in gemeente Hardenberg

HARDENBERG – Er lopen een aantal mensen op straat, voornamelijk mannen. Het zijn asielzoekers woonachtig in het AZC aan de Jachthuisweg in Hardenberg, maar binnenkort kunnen ze hier niet meer wonen na het besluit van de gemeente. Achter de grote slagboom zit de receptie. ‘Naam, tijd van aankomst, handeling’, er ligt een formulier dat bezoekers moeten invullen. Buiten is het begonnen met regenen. Het pleintje waar hier en daar wat asielzoekers liepen is nu leeg, op een enkeling met een paraplu en een lege boodschappentas na. 

Het AZC aan de Jachthuisweg in Hardenberg gaat in 2026 toch zijn deuren sluiten. Het AZC werd in 2016 geopend met een akkoord om vijf jaar open te blijven. Dit werd verlengd, maar nu zit het er toch echt op. Alwin Mussche, wethouder vluchtelingenzaken in gemeente Hardenberg vat tijdens de gemeenteraadsvergadering samen dat “de rek eruit is voor de omwonenden”. Met het sluiten van het AZC werden nieuwe mogelijkheden onderzocht, maar dit onderzoek naar de nieuwe plekken werd al snel gestopt tijdens de oriënterende raadsbijeenkomst. Minister Faber publiceerde een plan waarin de spreidingswet in 2026 wordt ingetrokken. Dit zou betekenen dat niet elke gemeente opvang voor asielzoekers hoeft te bieden. Dit was voor de gemeenteraad onder andere een reden om het onderzoek te stoppen, maar voelt gemeente Hardenberg nu nog wel verantwoordelijkheid voor de opvang van asielzoekers?

Het AZC sluit zijn deuren

“Logisch dat we een keer dichtgaan, we hebben hier tien jaar gezeten.” Melcher Polhuys is adjunct locatiemanager van het AZC aan de Jachthuisweg in Hardenberg. Het sluiten van het AZC is geen verrassing voor hem: “Het zat eraan te komen.” Toch is Polhuys erg tevreden over hoe het de afgelopen tien jaar is gelopen. “De burgemeester had altijd één doel: onderdeel worden van de wijk, dat is hem redelijk gelukt.”  Ondanks de nodige oproer die het AZC bracht, heeft Polhuys de afgelopen tien jaar ook veel positieve geluiden uit de omgeving gehoord. “Tuurlijk hebben we niet altijd rust gehad en zijn er soms dingen negatief. Dat hoort erbij, maar in die tien jaar tijd hebben we zoveel opgebouwd. Dat is echt de moeite waard geweest.” 

De gemeenteraad gaat 8 maart 2026 opnieuw kijken naar de opvang van asielzoekers. “Dat vind ik erg jammer,” vertelt Polhuys. Zijn gezicht valt. Polhuys’ reactie op het besluit van de gemeenteraad om het onderzoek te stoppen was droevig. “Die vond ik niet leuk, maar die vonden we als centrum natuurlijk ook niet leuk.” Hij had het besluit niet verwacht. De band met de gemeente en het AZC is altijd goed geweest, “dan het komt het wel redelijk rauw op je dak vallen.” Polhuys was betrokken in het onderzoek naar de nieuwe locaties, hij had graag voor zich gezien dat gemeente Hardenberg doorging met het opvangen van de asielzoekers. “Nee, ik had het niet aan zien komen.” 

Beslissing van de gemeenteraad

Alwin Mussche vertelt dat in de discussie over de nieuwe locaties veel invloeden van buitenaf komen. Zo zijn er veel belangen van partijen die hij moet meenemen in een beslissing, maar hij ervaart ook druk vanuit zijn persoonlijke omgeving. “Ik ga ook naar verjaardagsfeestjes van familie en vrienden, dan wordt er ook over van alles gesproken.” Mussche merkt dat er vooral ook in zijn eigen omgeving veel over het asielzoekerscentrum werd gesproken. “Sommigen zijn dan voorstander en sommigen zijn er fel op tegen. Dan heb je eigenlijk de samenleving in het klein.” Ondanks dat Mussche veel meeneemt uit zijn omgeving neemt hij beslissingen op basis van feiten. “Er is vaak ook veel onbekendheid bij mensen.” 
In deze discussie heeft Mussche ook een eigen mening en verantwoordelijkheidsgevoel over de opvang van vluchtelingen. “Ik vind dat wij een plicht hebben om vluchtelingen op te vangen. Ik vind dat dat ook eerlijk verdeeld moet worden over Nederland.” 

Wanneer het AZC aan de Jachthuisweg gaat sluiten worden de vluchtelingen verdeeld over de rest van het land. Mark Paalman is adviseur vluchtelingenzaken bij het COA. Hij adviseert de gemeente. Op zijn computerscherm laat hij een tabel zien. Hij vergelijkt het openen en sluiten van opvangplekken als “Een soort constante puzzel.” Paalman geeft aan dat de gemeente hier geen stem in heeft. Het COA verdeelt alle plekken. 

Mark Paalman weet dat het AZC aan de Jachthuisweg veel druk op de omgeving heeft gelegd. “Het leidt wel tot irritaties. Zeker als je gewend bent aan de rust van het buitengebied.” 

Toekomst voor gemeente Hardenberg

Mocht de spreidingswet wel blijven moet er opnieuw een politieke discussie plaatsvinden, terwijl de rust in de gemeente net is teruggekeerd. “Ik hoop dat we in de tussentijd dan ook met mensen uit de samenleving kunnen spreken.” Alwin Mussche vertelt dat er tijdens de raadsbijeenkomst vooral veel negatieve geluiden van de inwoners van de gemeente kwamen. “Dit is niet Hardenberg.” 

“Als er én minder plekken komen, én minder noodopvang, dan kan het weer uit de hand lopen.” Paalman leunt iets achterover in zijn stoel voordat hij zijn zin afmaakt. “Wat er dan gebeurt weet niemand.” 
Voor nu laat de gemeenteraad het probleem liggen tot de discussie weer naar voren komt. “Als wij een besluit hebben genomen verdedig ik dat ook en sta ik erachter,” vertelt Mussche. Toch is de toekomst niet zeker en zijn er uitzonderingen in gevallen van nood waar het verantwoordelijkheidsgevoel naar boven komt: “Medemenselijkheid is belangrijk.” 

“Wat is wijsheid?”, vraagt Paalman zich hardop af. Als hij zijn blik op de toekomst richt denkt hij dat er al snel weer een tekort komt aan plekken. “Als dat weer een probleem wordt, dan zal er weer wat moeten gebeuren. Als de spreidingswet in stand blijft zou Hardenberg zich aan de wet moeten houden. Als dat niet zo is moet de minister met een ander idee komen om het op te lossen.” Paalman laat ook zijn twijfels weten over de mogelijke oplossing van kleinere opvanglocaties. “Er is een gevoel van onveiligheid, ik weet niet of je dat met een kleinere locatie oplost.”

“Ik heb altijd mijn eigen ideale plaatje, maar dat zegt niks over wat de besluiten gaan vormen.” Polhuys denkt dat kleinschaligheid de toekomst zal zijn. Hij hoopt in ieder geval dat gemeente Hardenberg doorgaat met opvang van asielzoekers. Ook moet het onderzoek volgens hem anders aan worden gepakt. “Ik hoop dat ze dan niet alleen de negatieve geluiden gaan laten horen, maar ook de positieve geluiden. Ik hoop dat ze in maart echt een poging gaan doen voor een nieuw onderzoek.” 

Of gemeente Hardenberg volgend jaar écht verantwoordelijkheid neemt hangt niet alleen af van de politieke agenda, maar ook de bereidheid om naar alle geluiden in de omgeving te luisteren. 

Met een paraplu in zijn hand fietst de man wat onhandig door het hek langs de slagboom. Met een gevulde boodschappentas om zijn stuur manoeuvreert hij tussen de paaltjes, op weg naar een dak boven zijn hoofd.