Grote droogte in Nederland, maar niet in de volkstuinen van de Ulebelt: “Voor ons is het tot nu toe een topseizoen”

De maand april was wederom een erg droge maand in vergelijking met andere jaren. Het leidt tot watertekorten en droogtes, die maar moeilijk tegen te gaan zijn, ondanks goede tips van deskundigen. In de volkstuinen van Stichting de Ulebelt in Deventer heeft men er veel minder last van: “Je ziet dat het gewas amper slap hangt.” Compostgebruik biedt de Ulebelt een oplossing.

Koos Boertjens graaft met zijn handen door het fijne, droge, verkleurde zand. Hier, in de ecologische volkstuinen van Stichting de Ulebelt is hij veelvuldig te vinden. Hij weet alles van tuinbouw. Wanneer hij de zanderige toplaag weggraaft, komt de donkere, vochtige aarde in het daglicht te liggen: “Het is echt maar een heel klein laagje dat helemaal droog is.”

April 2025 werd gekenmerkt door weinig regen en hoge temperaturen. Er viel veertien millimeter regen minder dan normaal is voor de maand. Daarnaast scheen de zon zestig uur meer dan gemiddeld. Ook de temperatuur was fors hoger dan normaal: 11,5 graden tegenover 9,8. Minder neerslag en meer verdamping vormen een optelsom voor droogte en watertekort.

Daarom is bewateren iets wat tuiniers graag zo lang mogelijk uitstellen. Boertjens vertelt over het geluk dat zij hebben met hun geografische ligging: “De Belt in Ulebelt komt van ‘bult’. Deze tuinen liggen eigenlijk helemaal onderaan die bult, waardoor wij dichter bij het grondwater zitten. Met name voor gewassen die diep wortelen, betekent dat dat wij die niet snel extra hoeven te bewateren. Ze komen uit zichzelf diep genoeg om zich van het grondwater te voorzien.”

Boertjens voegt toe dat zij niet alleen hiermee geluk hebben: “Nederland heeft een zeer natte winter gehad. Het betekent dat de gewassen die je vroeg in het jaar hebt geplant, lang genoeg de tijd heeft gehad om zijn wortelstelsel zo te ontwikkelen, dat dat nu bij het grondwater kan. Zo hebben wij dit gedaan met onze aardappelen. Als je kijkt naar grote landbouwbedrijven die net gezaaid hebben, zie je dat zij het lastig krijgen. Zij zaaien op het moment dat de bovenlaag erg droog is. Zo krijgen de wortels haast niet de gelegenheid om diep genoeg te komen. Voor hen is de droogte wel heel erg lastig.”

Naast de grote droogte van april, kampt Nederland al langer met neerslagtekorten. Maart was recorddroog. Nooit viel er zo weinig regen in maart als dit jaar. Normaal gesproken valt er ruim vijftig millimeter regen gedurende de maand maart. Dit jaar kwam het niet verder dan een schamele zes.

Het betekent dat Nederland al geruime tijd moet nadenken over het bestrijden van de watertekorten. Hierbij moet het vizier ook op de toekomst gericht worden. Marthe Wens, deskundige op het gebied van watertekorten en droogtes, geeft aan dat er een keuze gemaakt moet worden: “Er moeten eenduidige plannen gemaakt worden over waar Nederland in de toekomst haar water vandaan gaat halen. Moeten de huishoudens hun watergebruik gaan beperken, of moet het weggehaald worden bij de grootverbruikers als grote landbouwbedrijven. Het is erg lastig. Het gebruik van huishoudens is niet te controleren, en je kunt een boer niet zomaar vertellen dat die moet stoppen met zijn huidige irrigatiewijze. Een tussenweg is ook niet mogelijk, omdat je dan oneerlijke concurrentie bevordert. Het staat als een paal boven water dat het bovenliggende probleem, de klimaatverandering, het hardst aangepakt moet worden.”

De gemeente Deventer geeft aan dat er aan de acute watertekorten niet veel meer te doen is: “Op dit moment kunnen we niet heel veel doen. Het is al droog en het watertekort is er al, maar we kunnen wel inzetten op investeringen voor in de toekomst”, aldus Karin van Dijk, klimaatmakelaar voor de gemeente Deventer.” Herinrichtingsprocessen maken het grootste deel uit van deze investeringen: “Tijdens deze processen leggen we de verharding zo aan dat het water weg kan stromen, en niet lang blijft staan. Daarnaast worden infiltratievoorzieningen, zoals wadi’s, aangelegd om het water de grond in te laten trekken. Ook proberen we volwassen beplanting in te zetten, aangezien die minder water verbruiken dan jonge beplanting.”

Van Dijk vertelt dat de gemeente zich ook inzet als adviseur omtrent droogte: “Bewoners kunnen terecht bij regenwaterambassadeurs die voorlichting kunnen geven over hoe je een tuin klimaatbestendig maakt. Ze vertellen dat bewoners rekening moeten houden met een toename van droogtetolerante planten in tuinen. Ook benadrukken ze het belang van compost, om water langer in je tuin te houden.”

De compost is een ander groot wapen van de volkstuinen bij de Ulebelt. “Wij hebben de grond zoveel mogelijk verwend met al het compost dat we konden krijgen. Door het organisch materiaal in de grond te brengen, zorg je ervoor dat de grond beter droogte aankan. Het mooie aan compost maken, is dat het een circulair proces is. Het proces blijft aan de gang. Iedere keer dat je een compostheuvel inzet, kun je de bovenste, droge laag van de heuvel weer gebruiken als basis voor de nieuwe”, aldus Boertjens.

Boertjens is erg blij met de resultaten van de volkstuinen: “Voor ons is het tot nu toe een topseizoen. Vanwege de vroege warmte is bijna alles eerder klaar dan normaal. Zo zijn we al aan de derde keer oogsten van de raapsteeltjes toe.” Zo blijft Boertjens in volle galop verder verbouwen.

Bron foto: Cas Bervoets