Landelijke richtlijn voor zwangerschapsziekte ‘HG’: ‘’Handvatten voor de zorg’’  

Overgeven, uitdroging en meer dan 5% gewichtsafname: dit zijn een aantal symptomen van Hyperemesis Gravidarum. Dat is een vorm van extreme zwangerschapsmisselijkheid die bij 3% van de zwangerschappen voorkomt. De behandeling was tot januari lokaal nog verschillend. Op 9 januari is er een landelijke richtlijn ingegaan die zorgverleners als een soort stappenplan kunnen volgen bij de behandeling van vrouwen met HG.  

Angela Veenstra (42) lag 14 jaar geleden negen maanden lang op haar bruine, ribstoffen bank in een klein dorpje in Friesland. Ze had voor de tweede keer HG. De lange gordijnen waren dichtgetrokken en er lag altijd een lilakleurige ‘spuugemmer’ naast haar, voor als ze moest overgeven. Wanneer ze de deur uitging ruilde ze de emmer in voor een zakje in haar jaszak. ‘’Ik heb de wc ook wel heel vaak omarmd,’’ vertelt Angela lachend. De woonkamer stond vol met speelgoed en een speelkeukentje voor haar vierjarige dochter, wachtend tot haar broertje geboren zou worden.  

Richtlijn HG

De landelijke richtlijn voor behandeling van HG, die op 9 januari is ingegaan, is geïnitieerd door de NVOG (vereniging van de gynaecologen). Zij hebben verschillende beroepsgroepen gevraagd om mee te schrijven. Onder wie Marjolein Houben, namens KNOV (vereniging van verloskundigen). Houben legt uit dat de richtlijn eigenlijk aangeeft hoe de zorg rondom HG georganiseerd zou moeten worden. De richtlijn gaat in op hoe de behandeling wordt ingezet in de praktijk en het bevat praktische tips voor vrouwen met HG. Houben: ‘’Ik denk dat er door een landelijke richtlijn, waarin echt goed is uitgezocht welk wetenschappelijk onderzoek er eigenlijk is, de verschillen in de praktijk minder groot worden.’’ 

Angela Veenstra heeft zelf twee keer HG gehad. Bij haar tweede zwangerschap begon ze rond de 5^e week over te geven en werkte de medicatie niet meer. Ze werd drie keer opgenomen in het ziekenhuis door uitdroging, kon niet meer werken en viel kilo’s af. Het was volgens haar een ‘rollercoaster’ van 9 maanden lang.  

De zorg had voor haar, achteraf gezien, beter gekund. ‘’Ik heb destijds gemist dat iemand je aan de hand neemt voor wat goed en niet goed voor je is. Ook werd ik in het ziekenhuis achter in een kamertje gepropt. Sommige mensen deden net alsof het tussen je oren zat,’’ vertelt ze. Ze denkt dat je als zwangere met HG blij mag zijn met de komst van de richtlijn. Volgens haar word je nu beter geholpen dan 15 tot 20 jaar geleden, mede dankzij het protocol.

Bron foto’s: Angela Veenstra

Veranderingen

Voor de komst van de richtlijn werd er gekeken naar ketonen in de urine. Daarop werd dehydratie gebaseerd, voordat iemand naar het ziekenhuis werd doorgestuurd. Na onderzoek blijkt dat dit niet met elkaar te maken heeft en daarom is het uit het protocol gehaald. Ook Angela Veenstra heeft hier mee te maken gehad. ‘’Ik ben weleens naar de huisarts geweest waar ik dan één of twee streepjes ketonen had, maar wel de klachten, en dat ik gewoon weer naar huis werd gestuurd. Want ik was nog niet genoeg uitgedroogd,’’ zegt ze.  

Aafje Sluis, verloskundige van het OLVG in Amsterdam, is een telefonisch spreekuur begonnen voor vrouwen met HG. Ze geeft aan dat er vroeger vaak een cyclus was voor de vrouwen. Vocht krijgen, andere medicatie, weer naar huis om daar weer opnieuw uit te drogen en weer terug te komen. Er was nog weinig kennis over het probleem. ‘’Ik heb ook tegen mensen gezegd: ‘In twaalf weken wordt het vast beter’,’’ vertelt Sluis. De richtlijn bevat een aantal veranderingen die er eerder in de zorg nog niet waren. Zoals bepaalde medicijnen die niet vanzelfsprekend zijn om voor te schrijven, criteria voor het geven van een infuus en dat het belangrijk is om als zorgverlener contact te houden met je patiënt. Sluis is positief over de nieuwe richtlijn: ‘’Ik vind het een enorme verbetering dat er nu een landelijke richtlijn is. Het is echt een erkenning van het probleem en het laat de noodzaak zien van de behandeling. En natuurlijk hadden ziekenhuizen wel een eigen protocol, maar dat het nu landelijk is vind ik een hele vooruitgang.’’ 

Betere zorg

Het doel van de richtlijn is volgens Marjolein Houben de vrouwen met HG zo optimaal mogelijk te helpen. ‘’Echt om handvatten te geven aan zorgverleners. Dat is eigenlijk waarom je zo’n richtlijn wil,’’ aldus Houben. Elke situatie is natuurlijk wel anders, geeft ze aan. Er moet serieus met de richtlijn gewerkt worden vanuit de zorg en vooral goed geluisterd worden naar de vrouwen zelf, en hun verhaal.  

Zo vindt ook Angela Veenstra. Zij geeft het advies aan andere vrouwen met HG, te luisteren naar hun eigen lichaam en je niet beter voor te doen dan je bent. Zijzelf luisterde ook goed naar haar eigen lichaam, toen ze samen met haar man besloot om geen derde kind te nemen. ‘’Het is wel heel bepalend geweest. Als HG en reuma er niet waren geweest, dan was er waarschijnlijk wel een derde kindje. En dat is wel een stil verdriet door HG, wat je meedraagt. Dat blijft iets moeilijks. Ja, HG heeft in die zin wel veel weggenomen,’’ ze valt stil.  

Wel geeft ze aan geluk te voelen dat ze twee kinderen mocht dragen, en dat het daarmee goed ging bij de zwangerschap. Angela glimlacht: ‘’De dankbaarheid overheerste, ondanks hoe zwaar het was.’’