Oorlogsmonumenten Drachten worden verplaatst: ‘Het is een historische vergissing’
De oorlogsmonumenten die voor de laatste 70 jaar in het Van Haersma Park in Drachten stonden, krijgen een nieuwe plek. Iets waar veel burgers niet van op de hoogte waren en het niet mee eens zijn. Oud-minister Piet Adema spreekt zich uit ‘Het is een historische vergissing’ en de burgers starten een petitie.
Het is 4 mei en het Kiryat Onoplein staat vol mensen, jong en oud. Het plein is gevuld met een brassband, die de laatste minuten opvult met een aantal liederen. Een trompettist komt naar voren en speelt het taptoe-signaal. De klok slaat 20:00 en iedereen op het Kiryat Onoplein is voor 2 minuten doodstil. De monumenten om de gevallenen uit de tweede wereldoorlog te herdenken staan prachtig opgesteld net alsof het altijd al zo is geweest, maar niets is minder waar. De weken voor de herdenking trokken verschillende burgers alles uit de kast om de verplaatsing van de oorlogsmonumenten tegen te gaan.
De oorlogsmonumenten hebben de laatste 70 jaar in het Van Haersma Park gestaan. Een plek met een historische betekenis. Piet Adema, oud-minister landbouw en tegen de verplaatsing van de monumenten, vertelt: ‘Het Van Haersma Park heeft een belangrijke rol gespeeld in de oorlog. Er staat daar een gebouw wat tijdens de oorlog een belastingkantoor was. De baas van dat kantoor was een verzetsman. Daar zijn de Duitsers achter gekomen, die hebben daar een werknemer doodgeschoten en 6 werknemers afgevoerd naar concentratiekampen waarvan er 3 niet zijn teruggekomen. Toen er een plek werd gekozen om te herdenken kozen ze deze belangrijke plek.’
Op 4 mei 2022 presenteerde Peter Boomsma de dodenherdenking. Hij kwam tot de conclusie dat de plek niet meer representatief is voor het publiek en dat er verandering moest komen. Peter Boomsma: ‘Na de herdenking wou een oude vrouw met een rollator langs de monumenten lopen. Het was nat en het lukte de vrouw niet om door het gras te komen. Ik dacht toen: Het is hier helemaal niet representatief.’
Het is 4 mei, er worden 1 voor 1 bloemenkransen gelegd bij de monumenten, door kinderen van scholen uit de omgeving. Zes bloemenkransen voor zes monumenten. Een algemeen monument met alle namen van de overledenen uit Drachten, een monument voor de KNIL-militairen, een monument voor de Joden, een monument voor de Roma en Sinti, een monument voor de Arriva(van de bussen) en sinds kort ook een monument voor de verzetsstrijders. Een monument waar op de nieuwe plaats ook plek voor is.
‘Toen we het er unaniem over eens waren dat de plek niet meer geschikt was hebben we, op verzoek van de burgemeester, een werkgroep gevormd om na te denken over de verplaatsing van de monumenten. In de begroting van ‘23 heeft gestaan dat de monumenten verplaatst zouden worden.’ Zegt Boomsma. In de begroting stond in een paar regeltjes dat de oorlogsmonumenten verplaatst zouden worden. Een fout, zegt wethouder Maria Le roy: ‘Het is een gevoelig onderwerp en dat nemen we onszelf achteraf ook kwalijk. Dat had in een apart raadsvoorstel gemoeten. Dan was er meer aandacht voor geweest. Nu hebben we geld gekregen en is de rest vrij geruisloos voorbijgegaan.’ Ook Piet Adema neemt de gemeente dit kwalijk. Hij zegt als hij het had geweten, had hij gesproken op de Raadsvergadering.
Toen het geld en de middelen beschikbaar werden gesteld kon de verplaatsing starten. Le Roy: ‘We hebben toen als gemeente onderzoek gedaan naar een geschikte plek, eerst nog binnen het Van Haersma Park, maar we kwamen tot de conclusie dat dit gewoon niet mogelijk zou zijn.’ De wethouder gebruikt argumenten als: ‘Er komen zoveel mensen op de herdenking af, grote groepen moeten op straat staan. Dit is niet veilig en groepen mensen staan ver van de monumenten af.’ Adema vindt dat een zwak argument: ‘Dit gaat al 70 jaar zo en dat gaat elk jaar goed, de stationsweg kan echt wel voor twee uren worden afgesloten, dit is nooit een probleem geweest.’ Uiteindelijk is voor het Kiryat Onoplein gekozen, een zichtbare plek waar sociale controle en comfort gewaarborgd kunnen worden.
Maar volgens Adema een plek die nog niet eens bestond in de oorlog: ‘Het was gewoon weiland en groen.’
‘We hebben toen als werkgroep de nabestaanden van de monumenten gesproken, dit is heel emotioneel geweest, maar zij gaven aan; als de gemeente zegt dat het een goed idee is om te verhuizen dat is dat een goed idee. De verplaatsing is doorgezet, ik heb inmiddels ontslag genomen en alles ging heel lang goed. Totdat Piet Adema, de oud-minister, ineens roept waar slaat deze verhuizing op. Daar was ik heel verbaasd over, want alles was al in kannen en kruiken.’ Zegt Boomsma. Adema: ‘Ik was op het moment van de begroting in Den Haag en de verplaatsing is me over het hoofd gegaan door de drukte. Toen ik zag dat ze de monumenten aan het uitgraven waren heb ik een brief geschreven naar het college van B en W. Ik heb mijn bezwaar kenbaar gemaakt. Ik zag en hoorde toen dat de gemeente geen ander standpunt wou innemen. Toen ben ik naar de media gegaan, want ik vond dat meer Drachtsters hiervan moesten weten.’ Na de aandacht in de pers is het losgekomen bij de burgers van Drachten. Ze zijn een petitie gestart die door wel 422 burgers werd getekend. Of de gemeente daar nog wat mee gaat doen? Daar zegt wethouder Le Roy het volgende over: ‘Het ligt er natuurlijk aan wat ze daar precies mee willen bereiken. De monumenten gaan niet terug, maar een verwijzing in het Van Haersma park zouden we kunnen regelen.’
Zondag 4 mei was alles net op tijd verplaatst om de 80ste dodenherdenking op de nieuwe plek te houden. Wethouder: ‘Je mag best weten dat ik erg zenuwachtig was.’ Maar alles verliep zoals het zou moeten. Piet Adema zegt: ‘Mijn standpunt blijft mijn standpunt, maar dat neemt niet weg van het feit dat ik het een waardevolle herdenking vond en dat heb ik ook nog benoemd in een brief naar de gemeente.’ Iets waar ze het allemaal over eens zijn: ‘We moeten niet vergeten dat het om het herdenken gaat.’
Geef een reactie