Onderzoek wijst uit: supporters komen veelal negatief in het nieuws

Uit onderzoek op Hogeschool Windesheim in Zwolle blijkt dat voetbalsupporters relatief vaak vanuit het conflictframe in het nieuws worden gebracht. Ruim driekwart van de artikelen waarin voetbalsupporters een rol spelen, heeft te maken met tegenstellingen tussen bepaalde groepen.

Studenten van de school in Zwolle deden onderzoek naar de mate waarin framing voorkomt bij voetbalsupporters in de media. Hiertoe doorzochten zij artikelen van de NOS en NU.nl en kwamen tot de conclusie dat de publicatie over deze groep vrij eentonig is.

In ruim driekwart van de artikelen waarin voetbalsupporters voorkomen, worden zij benaderd vanuit het conflictframe. Populaire onderwerpen zijn opstootjes met de politie en andere supportersgroepen. Daarnaast wordt in veel berichten de verantwoordelijkheid aan een bepaalde groep toegekend. In bijna de helft van de onderzochte artikelen is dit het geval.

Opvallend is het schaarse gebruik van het ‘Human Interest’-frame. In slechts tien procent van de bekeken berichten wordt de voetbalsupporter neergezet als een persoon met een mooi verhaal.

Volgens supporterscoördinator Jan-Willem Klink is dit een kwalijke zaak: “Het kan ertoe leiden dat er een verkeerd beeld van de supporter ontstaat. Het gaat inderdaad weleens mis, maar er wordt te weinig bericht over de mooie zaken van het voetbal. De supporters kijken naar elkaar om en zorgen voor elkaar. Het is belangrijk dat mensen dit begrijpen.”

Supporter Hans Notten vertelt in een openhartig interview hoe hij al jarenlang het supporterschap ervaart.

Jarenlange liefde voor één club: “Alsof je bij je familie op bezoek gaat”

Recht achter het doel, bovenaan de B-Side, is de zestigjarige Hans Notten iedere twee weken te vinden. De geboren Twellonaar rijdt tweewekelijks vanuit de Achterhoek heen en weer naar de Adelaarshorst, om zijn favoriete voetbalclub Go Ahead Eagles aan het werk te zien. Hij komt hier al jaren: “Go Ahead voelt echt als een familielid.” Sinds zijn twaalfde is Hans keer op keer aanwezig bij ‘zijn’ Kowet.

“Als supporter maak je natuurlijk hartstikke mooie momenten mee. Promoties naar de Eredivisie zijn hier goede voorbeelden van. Ook de bekerwinst is zo’n moment. Maar het allermooist zijn de wedstrijden van een hele tijd terug. Dan zat je met een temperatuur van acht graden onder het vriespunt naar Veendam-thuis te kijken, met maar 1500 aanwezige supporters”, vertelt Hans glimlachend. “Dan kijk je wel om je heen, en denk je van: dit zijn nou de échte supporters. Die mensen zitten nog steeds in het stadion, en daar bouw je in de loop der jaren een band mee op.”

Hans Notten voelt zich al jarenlang verbonden met Go Ahead Eagles. Op zijn twaalfde ging hij voor het eerst mee naar een uitwedstrijd van de club. Go Ahead nam het op tegen FC Volendam om de strijd tegen degradatie. Vanaf dat moment is Hans gefascineerd door alles wat met voetbal te maken heeft: “Ik vond het voetbal geweldig, maar ook de sfeer prikkelde mij. Iedereen is enthousiast, maar het verdriet komt ook voor. We verloren die wedstrijd en iedereen deelde die teleurstelling met elkaar. Ik vond het mooi hoe puur de emotie was.” Jaren later is hij nog steeds bij elke thuiswedstrijd op de tribune te vinden, ondanks de driekwartier durende rit van Halle naar Deventer.

Inmiddels komt Hans niet meer uitsluitend voor de sfeer en het spelletje. De pure liefde voor de club is nu doorslaggevend: “Dat klinkt misschien raar, maar als je meer dan veertig jaar een seizoenkaart hebt, bouw je een band op met de club. Je ziet een kleine club steeds groter worden, moderniseren. Eerst was het de club waar je fan van was, en nu is het echt een familielid. Als ik bij het stadion kom, dan heb ik het gevoel dat ik weer thuis ben; dat ik op visite ga bij een van mijn familieleden”. Dit maakte het voor Hans extra lastig tijdens het coronatijdperk. Twee periodes lang moesten de stadions volledig leeg blijven om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. “Ik voelde me best wel eenzaam. Je volgde het voetbal wel op televisie, maar je miste de mensen eromheen: de gezelligheid, de verbinding en de vriendschappen.”

De terugkeer in zijn geliefde stadion was dan ook van groot belang voor hem: “Maar als die corona dan weer voorbij is…” Hans weet niet hoe hij het moet beschrijven. “Het is misschien wel hetzelfde gevoel als wanneer je op vakantie naar een fijn land gaat, waar je de hele dag in de zon kunt zitten en lekker bier kunt drinken”, vertelt hij met een grote glimlach.

We mogen de ogen niet sluiten voor de zaken die wel degelijk misgaan in de wereld van de voetbalsupporter. In het seizoen 2023/2024 vonden er 616 incidenten in voetbalstadions plaats. Met zo’n 800 betaald voetbalwedstrijden per jaar in Nederland zijn dat tamelijk veel wanordelijkheden. Echter, voor het tweede jaar op rij was het aantal gedaald ten opzichte van het jaar ervoor. Met name vuurwerk- en geweldsincidenten komen het vaakst voor.

Ook Hans maakt bij Go Ahead Eagles weleens ongeregeldheden mee: “Je ziet zo nu en dan wel iets gebeuren. Toen we een paar jaar terug tegen De Graafschap speelden, klommen een paar supporters over de boarding heen om de spelers van de tegenstander te belagen. Daar schaam ik me, als medesupporter, heel diep voor. Die hoeven van mij nooit meer in het stadion te komen. Ik vind het echt verschrikkelijk dat dit soort dingen in de stadions gebeuren.”

Volgens Hans zullen deze gebeurtenissen het nooit winnen van de schitterende momenten op de tribunes die hij voor altijd zal koesteren: “De minder fraaie momenten zullen het altijd afleggen. Ongeacht de resultaten van Go Ahead. Het zijn niet eens de grote successen die het supporterschap zo mooi maken. Het is de verbinding die je op de tribune voelt. Iedereen komt al zo lang naar de club dat iedereen elkaar kent. Je maakt praatjes, ouwehoert wat en geniet daarna van het voetbal. De mensen om je heen voelen echt als familieleden.” Hij vertelt dat er enorm veel meiden komen die overal voorrang krijgen. “Buiten het stadion duwt de grootste de kleinste om, maar dat gebeurt in de Adelaarshorst niet. Iedereen behandelt elkaar met enorm veel respect”, voegt Hans toe.

Naast de momenten met de mensen om zich heen, kan hij als supporter genieten van de maatschappelijke betrokkenheid van zijn club. In november 2024 liet Go Ahead Eagles de 8-jarige Ryan het veld betreden met een helikopter. Ryan is ernstig ziek en wilde graag één dag als profvoetballer leven. “Ik moet heel eerlijk wezen, toen heb ik een traantje weggepinkt. Ik vond het zo mooi. Dat maakt me dan zo trots. Dan weet ik dat ik bij de goede club zit. Ze doen goede dingen voor de mensen die het nodig hebben”, zegt Hans vol trots. “Dit soort dingen gebeuren regelmatig in de stadions, en ik heb het gevoel dat de media daar niet genoeg oog voor hebben. De nadruk ligt te veel op negatieve zaken, en dat willen de echte supporters ook absoluut niet. Er gebeuren gewoon veel meer mooie dingen.”

Naast supporter Hans Notten, delen Jan-Willem Klink (supporterscoördinator Go Ahead Eagles), Matthijs Keuning (Supporterscollectief Nederland) en Ton van Rietbergen (deskundige sociale aspecten van voetbal) hun visie op het supportersleven.

Mooie kant van de voetbalsupporter bestaat nog: “Ze kijken echt naar elkaar om”

Fans die vuurwerk gooien, beledigende liederen zingen of spelers belagen. De afgelopen tijd komen veel van dit soort verhalen in het nieuws. Onderzoek wijst uit dat voetbalsupporters in ruim driekwart van de gevallen vanuit een conflictframe benaderd worden. Volgens supporters, clubmedewerkers en deskundigen is dit geen juiste weerspiegeling: “Ze zorgen voor elkaar, kijken naar elkaar om en bouwen een band met elkaar op”.

Zingend, springend en feestend vieren Go Ahead Eagles-supporters na een overwinning op sc Heerenveen. Het is een beeld dat bij de supporterscoördinator van Go Ahead Eagles, Jan-Willem Klink, wel bekend is: “die supporters zijn gewoon echt gek met de club en alles wat ermee te maken heeft. Je voelt de waardering, de liefde en het doorzettingsvermogen.”

Uit onderzoek blijkt dat dit beeld van supporters maar weinig in de media naar voren komt. In ruim driekwart van de artikelen waarin voetbalsupporters een rol spelen, wordt deze groepering vanuit het conflictframe in het nieuws gebracht. Het leidt ertoe dat de kans groter is dat deze groep mensen door buitenstaanders wordt gezien als relschoppers of raddraaiers.

Volgens Klink is dit een onterecht beeld: “De supporters weten elke keer weer een geweldige sfeer neer te zetten. Ze geven de spelers vleugels. Go Ahead wil ook altijd de tweede helft richting de fanatieke supporters spelen, omdat ze zo veel energie van ze krijgen, dat ze de wedstrijd nog om zouden kunnen draaien. Daarnaast zorgen ze enorm goed voor elkaar. Ze kijken echt naar elkaar om. Wanneer ze merken dat iemand niet lekker in zijn of haar vel zit, gaan ze het gesprek aan of benaderen ze mij. Ook helpen ze hier bij Go Ahead met het onderhouden van de Memorial Garden, waar we overleden supporters en andere betrokkenen van Go Ahead Eagles eren. Daar krijgen ze geen cent voor. Ze doen het omdat ze het belangrijk vinden.”

Matthijs Keuning, woordvoerder van het Supporterscollectief Nederland versterkt dat beeld: “Op de tribunes zie je alle rangen en standen samen genieten van wat zij lief hebben. Zoiets kom je op werk of school simpelweg niet tegen. Dat is echt schitterend”, vertelt hij met een glimlach. “Die supportersgroepen zijn maatschappelijk bezig: zamelen geld in voor goede doelen en voeren campagne voor maatschappelijke initiatieven. Daarnaast organiseren ze grootschalige sfeeracties om bepaalde gebeurtenissen te herdenken. Zo kwam Feyenoord met een gigantisch doek om de bombardementen van Rotterdam te herdenken, en besteedde FC Twente aandacht aan de Vuurwerkramp”, voegt Keuning toe.

Volgens Keuning is de kracht van het supporterschap het samen beleven van hoogte- en dieptepunten: “Voetbal brengt gewoon heel veel mensen samen. Ze genieten ervan om hun club samen te ‘beleven’, hoe goed of slecht het ook gaat. Dat is ook de aantrekkingskracht van het voetbal: je kunt erover praten met anderen, en emoties delen. Supportersverenigingen van verschillende clubs spreken zo nu en dan voorafgaand aan onderlinge wedstrijden met elkaar af om een biertje te drinken en het voetbal te bespreken. Ongeacht de voorkeur, ben je met elkaar verbonden door het spelletje.”

Ton van Rietbergen, deskundige op het gebied van de sociale effecten van voetbal, vindt Vitesse een mooi voorbeeld van de verbinding op de tribune: “Die club is bestuurlijk dood. Vitesse staat op het randje van een faillissement, en de resultaten zijn heel erg slecht. Toch staan er iedere week 18.000 supporters op de tribune. Dit doen ze niet voor niks. Ergens is er een sterke behoefte om de club te blijven steunen. Iedereen staat daar met hetzelfde doel: ervoor zorgen dat de spelers zich gesteund voelen. In essentie draait alles om die onderlinge verbondenheid.” Volgens Van Rietbergen voel je die verbondenheid het sterkst op de dieptepunten “Voetbalsupporters zie je op zijn mooist tijdens de meest verschrikkelijke momenten. Samen schelden en het verdriet delen is zo belangrijk voor die supporters.”

Ondanks de mooie aspecten waar Klink, Keuning en Van Rietbergen over vertellen, komen de negatieve nieuwsberichten niet voor niets naar buiten. In het voetbalseizoen 2023/2024 vonden er nog ruim zeshonderd incidenten plaats in de Nederlandse voetbalstadions. Hierbij waren vuurwerk- en geweldsincidenten de meest voorkomende ongeregeldheden. Hoewel het aantal incidenten nog steeds zeer hoog ligt, daalt dit aantal gestaag.

Van Rietbergen erkent dat het zo nu en dan misgaat: “Het gevaar van de grote massa die om dezelfde redenen op de tribunes staan, is dat dergelijk grote groepen sneller gevaarlijk en bedreigend zijn. Ze zijn gewoon minder goed te controleren en tegen te houden. Je ziet het zo nu en dan ook wel misgaan. Niet alleen in Nederland, maar over heel de wereld gaat het geregeld mis. Dat is zonde.”

Volgens Klink zullen de wanordelijkheden nooit de boventoon voeren: “De mooie momenten blijven het altijd winnen van de lelijkere gebeurtenissen. Honderd procent. Je moet er ook in blijven geloven. Men moet blijven geloven in de goedheid van de voetbalsupporter. Tuurlijk gaat er weleens wat mis, maar de laatste tijd leek er wel om de vijftig meter een flitspaal te staan in de stadions. Alles wordt zo uitvergroot. Het zorgt ervoor dat de mooie momenten ondergesneeuwd worden. Voor mij niet; de pracht van de voetbalsupporter blijft als een paal boven water staan.”

Bron uitgelichte foto: Cas Bervoets