Steeds minder jongeren pakken nog een boek

Jongeren lezen steeds minder boeken in hun vrije tijd. Als ze moeten kiezen tussen een dik boek of een TikTok van 30 seconden, is de keuze vaak snel gemaakt. Terwijl lezen een belangrijk onderdeel is van de taalontwikkeling, blijven de boeken steeds vaker in de kast liggen. Niet alleen op school, maar ook thuis grijpen jongeren sneller naar hun telefoon dan naar een boek.

Na een lange schooldag kom je thuis, legt je schooltas in de hoek, zet je tablet aan de lader en pakt je telefoon. Je begint doelloos te scrollen op social media, totdat je moeder je roept voor het avondeten. Zonder dat je het doorhad, heb je drie uur lang naar een scherm zitten staren. Na het eten plof je op bed, kijkt naar je boekenkast en pakt opnieuw je telefoon.

Verschillende jongeren uit de stad Coevorden geven aan lezen vooral als een verplichting te ervaren. “Ik moet voor school al zoveel lezen. Dan heb ik thuis echt geen zin om ook nog een boek erbij te pakken,”. Velen merken dat hun leesplezier afneemt naarmate ze ouder worden. “Toen ik klein was vond ik het nog wel leuk om met mijn ouders naar de bieb te gaan en zelf een boek uit te kiezen. Nu heb ik daar geen tijd of zin meer voor.” Ook geven ze aan dat social media veel toegankelijker en verleidelijker is.

In de bibliotheek van Coevorden bevestigt medewerkster Eva Dunlop dat ook zij het teruglopende aantal jongeren ziet. “Na de basisschool zien we het bezoek echt dalen. Gelukkig komen sommigen nog wel via school, vanwege het lezen voor de lijst.” Vooral het genre ‘romantasy’ blijft populair, maar volgens Eva komen de meeste jongeren toch echt voor ‘de moetjes’.” Je ziet ze dan al met schokkende beentjes naar binnen lopen.

Ze merkt dat jongeren vaker naar de bieb komen met een specifieke opdracht dan met een eigen leesinteresse. Ook lijkt de bibliotheek minder noodzakelijk geworden, mede door de opkomst van e-books. Eva ziet bovendien dat de concentratieboog van jongeren is afgenomen. “Ze vragen al snel naar het dunste boek, terwijl dat niet altijd iets is dat bij ze past.”

Meer dan een derde van de jongeren in Nederland geeft aan zelden of nooit een boek te lezen. Dat is zorgelijk, want met afnemend leesgedrag daalt ook de leesvaardigheid. Dit heeft direct invloed op schoolprestaties, de voorbereiding op de arbeidsmarkt en deelname aan de samenleving. Volgens Stichting Lezen daalt het leesplezier sterk na de basisschool: nog maar 39% van de 12- tot 15-jarigen leest voor zijn plezier.

“Lezen is een basisvoorwaarde om je als volwaardige burger te ontwikkelen,” stelt Stichting Lezen. “Op korte termijn leidt ontlezing tot slechtere schoolprestaties en verminderde empathie. Op langere termijn wordt het moeilijker voor de jongeren om een baan te vinden en mee te komen binnen de maatschappij.”

Volgens Stichting Lezen ligt een deel van de oplossing bij de scholen: zij kunnen investeren in goede schoolbibliotheken en een duidelijk leesbeleid. Ook ouders kunnen het verschil maken door het goede voorbeeld te geven. Eva Dunlop sluit zich daarbij aan: “We kunnen als Nederland echt nog stappen zetten om lezen aantrekkelijker te maken. En ook bibliotheken moeten daar hun rol in pakken. Veel jongeren zijn na de basisschool de bieb uit het oog verloren. Wij moeten ze weer laten zien hoe leuk lezen kan zijn.”

Grotere steden zijn er volgens haar al iets verder in. Daar wordt al geëxperimenteerd met nieuwe vormen van communicatie, zoals sociale media. Eva: “Ik pleit er al een tijdje voor om een TikTok-account voor de bibliotheek te starten. Zo kun je weer in contact komen met de jongeren.”