Van de boom naar de fles: de strijd om Italiaanse olijfolie

• Yannick van der Steen, 15-12-2025

Wanneer je aan olijven denkt, denk je waarschijnlijk meteen aan Italië en vice versa. Tijdens een autorit door het land zie je overal olijfbomen: langs snelwegen, landwegen en rond kleine dorpjes. Wat je echter niet ziet, is dat er volgens Marilù regelmatig fraude plaatsvindt met de olijfolie afkomstig van deze bomen. Ze vertelt dat er soms beelden opduiken, gemaakt met verborgen camera’s, waarop vrachtwagens uit bijvoorbeeld Tunesië te zien zijn die 100 liter olijfolie aftappen, deze gestolen olie wordt vervolgens verkocht als “extra vierge olijfolie” in de regio Puglia. 

Hoewel Italië een ideaal land lijkt voor olijfbomen, brengt de klimaatverandering ook hier problemen met zich mee. In sommige gebieden sterven steeds meer bomen door de zogeheten Xyllela fastidiosa-bacterie. Deze tast het hout aan waardoor de bomen van binnenuit sterven door uitdroging. De bacterie wordt verspreid door het minuscule schuimbeestje, dat zich in de bomen nestelt. Ooit werd dit beestje niet als probleem beschouwd door Italianen, maar tegenwoordig wordt het gevreesd. In de regio’s Gargano, Molise en Puglia, waar de meerderheid van de bevolking olijfbomen heeft, is de angst voor het beestje ook aanwezig. De lokale bevolking is er volgens Marilù erg afhankelijk van de olijventeelt als bron van inkomsten. Vanuit die regio’s worden olijven en olijfolie vaak verkocht aan het buitenland. 

Naast deze bedreiging wijst Marilù op nog een ander probleem: er zijn steeds minder mensen te vinden die bereid zijn om te helpen bij de olijvenpluk. Het werk is fysiek zwaar, omdat je veel boven je macht moet werken. Door de stijgende temperaturen wordt het nog zwaarder om urenlang in de hitte olijven te plukken. Als reactie op dit probleem is er een nieuwe ontwikkeling ontstaan die sommige boeren hebben omarmd. “Bij sommige bedrijven kun je nu voor bijvoorbeeld een weekend naar een bed and breakfast. Tijdens zo’n weekend leer je van alles over de olijf en het proces dat plaatsvindt om het als olie in een fles te krijgen. Je helpt dan mee met het plukken van de olijven, krijgt inzicht in de gehele productie en je kan ook nog genieten van proeverijen.” Deze ontwikkeling helpt mee aan de modernisering van de sector en biedt kansen voor de (lokale) economie. 

Fadi Eskandar, die afkomstig is uit Syrië en inmiddels tien jaar in Nederland woont, heeft veel ervaring met olijven en olijfolie. Hij vertelt dat het Nederlandse klimaat te grijs en te nat is om olijfbomen te laten groeien. In Italië is dit wel mogelijk, zelfs met de opwarming van de aarde. ‘In Syrië is het droger dan in Italië. Olijfbomen hebben elke dag water en zon nodig, maar geen constant natte grond. Je moet niet te veel water geven.’ Daarnaast vertelt Fadi dat je minimaal een dertig jaar oude olijfboom nodig hebt om voldoende vruchten te kunnen plukken. Een boom van tien jaar oud levert je ongeveer rond de één kilo olijven op. 

Maria Paola Gabusi, eigenaresse bij Leone D’Oro wijst op het grote belang van Italië in het wereldwijde aandeel van olijventeelt. ‘42% van de originele olijfbomen bevindt zich in Italië. Om de biodiversiteit in de toekomst te beschermen, moet je de telers ondersteunen. Je moet ze iets geven of leren waardoor ze blijven communiceren over de kwaliteit van de teelt, juist in tijden van klimaatverandering.’