Afgelopen kerst stond er weer vlees op tafel. Uit een recent panel van Hart van Nederland blijkt dat maar liefst 78% van de Nederlanders vlees at. Dit is echter een daling ten opzichte van het jaar daarvoor. Kijken we naar de cijfers over vleesconsumptie door het hele jaar heen, dan zien we dat deze ongeveer gelijk is gebleven. Sterker nog, in 2023 aten we gemiddeld 0,2 kilo meer vlees per persoon. Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit Wageningen. Deze cijfers roepen de vraag op waarom we het zo lastig vinden om onze vleesconsumptie te verminderen. 

Volgens consumentenpsycholoog Marleen Onwezen kan hiervoor gekeken worden naar het Behavioural Change Wheel. “Op basis hiervan kun je zeggen dat er voor gedragsverandering drie aspecten nodig zijn: motivatie, vaardigheden en de omgeving. Interventies moeten de barrières die spelen op deze drie aspecten aanpakken.” Marleen benadrukt dat mensen niet alleen gemotiveerd moeten zijn om vegetarisch te eten, maar ook kennis nodig hebben over hoe ze lekker vegetarisch kunnen koken. Janneke Molenhuis, oprichter van de Vega Fabriek in Meppel, deelt die mening: “Ik vind het lastig om te zeggen wat de beste manier is voor mensen om vegetarisch te eten. Voor mij is het belangrijk dat mensen weten wat ze met groenten kunnen doen. Je moet je verdiepen in kruiden om je eten aantrekkelijk te maken. In de supermarkt vind je vaak kookboeken met makkelijke vegetarische gerechten. Maar uiteindelijk draait het vooral om veel experimenteren.” 

Consumentendeskundige Marleen Onwezen legt daarnaast de nadruk op het inzetten van rolmodellen: “Uit de Eiwitmonitor blijkt dat motivatie, gevolgd door vaardigheden, het belangrijkst is. Ik zou beginnen met een positieve verhaallijn en waarden activeren, ondersteund door rolmodellen die plantaardige recepten promoten. Het is ook goed om kinderen van jongs af aan mee te nemen in plantaardig koken.” 

Het onderzoek van de Universiteit Wageningen laat daarnaast een verschuiving in consumentengedrag zien: in 2023 kozen mensen vaker voor goedkoper vlees, terwijl duurder vlees zoals karbonade of biefstuk minder vaak werd gekocht. Met dat in gedachten zou je denken dat een vleestaks een effectieve manier kan zijn om mensen minder vlees te laten eten. Maar volgens Marleen is dat nog een verre toekomst: “De vleestaks kan zeker helpen, maar er zijn ook andere mechanismen die we direct kunnen invoeren, zoals plantaardige producten en gerechten als standaard neerzetten. Onderzoek laat zien hoe krachtig het defaultmechanisme is: mensen volgen dit automatisch en behouden daarbij keuzevrijheid. De vleestaks kan dus helpen, maar ik verwacht niet dat deze snel wordt ingevoerd in de politiek.” 

Ook Janneke Molenhuis heeft haar twijfels over de vleestaks: “Ja, het is lastig om te zeggen of de vleestaks gaat helpen. Het zal er sowieso voor zorgen dat mensen met een kleiner budget minder vlees eten. Maar of het de oplossing is voor het probleem, denk ik niet.”