De opkomende zon schijnt door het raam heen, warm op jouw gezicht. Nog half slapend kijk je op je telefoon hoe laat het is. Half 11. Het is tijd om wat te doen, er staan nog zoveel klusjes op je to-dolijstje. Je bed is warm, je ligt lekker, en je hebt helemaal geen zin om op te staan. Laat staan al die klusjes die nog gedaan moeten worden, alle mensen die je tegenkomt en moet spreken. Het geeft een drukkend gevoel op je borst, en daarom blijf je in je veilige bed liggen. Het werk komt later wel. “Maar dat lukte niet. Elke dag bleef ik in bed liggen, alles daarbuiten was te veel voor mij”, zucht Mika Roskam (20). Hij heeft maandenlang met burn-outklachten geworsteld, en nog steeds is het niet zoals daarvoor.

Steeds meer twintigers hebben last van burn-outklachten, zo ook Mika Roskam. In een veel te witte kamer zit Mika  op een stoel met zijn voet te tikken. “Het voelt net alsof ik bij een psycholoog zit”, grapt hij. Hij heeft een stressbal in zijn hand, waarop een dinosaurus staat. Mika heeft afgelopen jaar veel depressieve en burn-outklachten gehad. “Het was een opeenstapeling van factoren, door de stress kon ik echt niks meer. Nu weet ik dat het een burn-out was, toen voelde ik me als een mislukkeling.”

Uit onderzoek van Team Heartbeats en Integron blijkt dat Generatie Z (Gen Z) de minst veerkrachtige generatie is. De Boomers zijn de meest veerkrachtige generatie. Dit verbaast Mika niet. “Het is altijd de oudere generatie die klaagt over onze generatie. Zij moesten vroeger ‘‘zo hard werken’’ en ‘‘hebben niet zoveel luxe’’ als wij nu hebben. Maar er zit ontzettend veel verschil tussen onze generaties. Kijk alleen al naar de technologie en sociale media. Daar komt ook veel druk vandaan, we vergelijken ons constant met alles en iedereen.”

Het onderzoek over veerkracht vond plaats in 2024, waar duizenden mensen aan meededen. “Het is gebaseerd op het Mason’s Resilience Model, daarbij kijken we onder andere naar hoe generaties omgaan met tegenslag en de fysieke gesteldheid”, aldus Team Heartbeats. “Het klopt dat burn-outklachten stijgen, en wij zien daarin een verband met veerkracht. Maar veerkracht is net als een spier, dat kan je trainen. Iedereen heeft het in zich om veerkrachtiger te worden.”

In 2014 had 14 procent van de twintigers last van een burn-outklachten, 10 jaar later is dat gestegen naar 24 procent. Het zijn voornamelijk vrouwen die klachten ervaren (27 procent) in vergelijking tot mannen (20 procent). Dit blijkt uit een onderzoek van het CBS. Deze stijging werd als schokkend ervaren, en daarom startte het NTO een verdiepend onderzoek.

Vrouwen, mensen werkend in de zorg en onderwijs, en hoogopgeleiden (HBO en WO) ervaren gemiddeld meer klachten, met stress als voornaamste reden. Deze stress kan ontstaan door verschillende factoren. De meest genoemde zijn: werk- en carrièrestress, financiële druk en woononzekerheid, zingeving en persoonlijke ontwikkeling, en sociale- en maatschappelijke druk. Twintigers melden zich steeds vaker ziek, het aantal werkgerelateerde verzuimdagen gaan omhoog. Nog steeds lijken de burn-outklachten te stijgen.

“Gen Z is vatbaarder voor een burn-out dan andere generaties”, stelt psycholoog Thijs Launspach. Hij vertelt dat er drie grote factoren zijn waarom jongeren een lagere weerbaarheid hebben. Overbescherming tijdens opvoeding kan zorgen dat woorden of gedachten harder aan kunnen komen. De overvloed aan keuzes en opties zorgt ervoor dat jongeren zicht overrompeld voelen, of gaan vergelijken. “Dat laatste hangt ook samen met de laatste factor: sociale media. Je moet altijd bereikbaar zijn, de beste versie van jezelf laten zien.”

Mika haakte hierop aan. “Toen ik alleen maar in bed lag, scrolde ik urenlang op TikTok en Instagram. Ik zag alle leuke momenten van mijn vrienden voorbij komen, waardoor ik me nog rotter ging voelen. Het was een cirkel waar ik niet uitkwam.”

Niet alleen burn-outklachten onder twintigers nemen toe; ook diagnoses zoals ADHD, ADD en depressie stijgen. De wereld is zo ver ontwikkeld dat in vroeg stadium meer ontdekt kan worden. Het is daarom ook logisch dat de burn-outklachten ook opgemerkt worden. “Maar dit betekent niet dat we deze klachten minder serieus moeten nemen”, sluit Launspach af.

Er zijn nog steeds veel twintigers met een burn-out, maar Mika Roskam is daar niet één van. Hij heeft nog steeds moeite met opstaan, maar het gaat al veel beter. “Door mijn burn-out ben ik de kleine dingen gaan waarderen. Een paar maanden terug kon ik niet eens mijn bed uitkomen, en kijk eens waar ik nu ben. Hier ben ik ontzettend trots op.” Mika knijpt in de stressbal. “Ik ben er nog, in vergelijking tot de dinosauriërs. Laat die oude generatie maar praten, deze generatie is sterker dan ze denken. Wij gaan niet zomaar kapot.”