Staats- en regeringsleiders van de NAVO komen op 24 en 25 juni bij elkaar in Den Haag om nieuwe plannen te bespreken. De NAVO bestaat 76 jaar en staat op het moment aardig onder vuur. Met de oorlog in Oekraïne, de dreiging vanuit Rusland en de groeiende behoefte aan defensiesamenwerking, wordt de bijeenkomst gezien als een belangrijk moment om de eenheid en slagkracht van het bondgenootschap te versterken. Hier komen vijf verschillende perspectieven aan bod over de NAVO-top in Den Haag. Experts delen hun inzichten over de belangrijkste thema’s, zoals de oorlog in Oekraïne, de rol van Europa binnen het bondgenootschap en de impact van geopolitieke spanningen op de toekomst van de NAVO.
Jack Thompson is universitair docent American Studies en gespecialiseerd in de geschiedenis, politiek en het buitenlands beleid van de Verenigde Staten.
Welke onderwerpen zullen er aan bod komen tijdens de NAVO-top in Den Haag?
“Het belangrijkste onderwerp op de agenda is de oorlog in Oekraïne. President Donald Trump heeft beide partijen, maar vooral Oekraïne, onder druk gezet om een staakt-het-vuren overeen te komen, in de hoop dat de oorlog ten einde komt. Er is aanzienlijke onenigheid tussen de VS en de regering-Trump aan de ene kant en bijna alle andere NAVO-landen aan de andere kant. De NAVO-landen zijn veel sceptischer over de druk die de VS uitoefent op Oekraïne om een staakt-het-vuren te accepteren.
Er zijn nog andere belangrijke, zij het minder opvallende, kwesties. Dit omvat hybride oorlogsvoering in de Oostzee. Iemand—Rusland of China, hoewel we het niet zeker weten heeft zich ermee bemoeid door onderzeese kabels in de Oostzee door te snijden. Andere kwesties omvatten samenwerking in de defensie-industrie, met name tussen bedrijven die wapens, tanks en geweren produceren. Hier is grote behoefte aan, aan beide kanten, maar vooral aan de Europese kant.”
Bob Deen is deel van het Clingendael Instituut als Senior Research Fellow en teamleider Veiligheid en defensie. Zijn expertises zijn Defensie en veiligheid, de NAVO, Oost-Europa en Rusland.
Zal Rusland ooit de NAVO aanvallen?
“Europese leiders wekken soms de indruk dat een Russische aanval op de NAVO slechts een kwestie van een paar jaar is. Ook Rusland laat weinig kansen onbenut om dreigende taal uit te slaan en lijkt zichzelf soms al in de oorlog met de NAVO te beschouwen. Dit betekent niet dat Russische militaire agressie op NAVO-grondgebied onvermijdelijk is. De waarschijnlijkheid hiervan hangt af van verschillende factoren; de belangrijkste is de intentie van Rusland zelf. Ondanks Poetins imperialistische uitlatingen wil het Kremlin niet koste wat kost alleen maar zoveel mogelijk grondgebied innemen. Poetin zou graag meer grondgebied van het voormalige Russische rijk heroveren, maar niet ten koste van zijn regime of de nationale veiligheid. Kortom: Rusland zal zich niet zonder aanleiding in een suïcidale oorlog met een veel sterkere tegenstander storten. Europese leiders zouden een oorlog met Rusland daarom niet als een onafwendbaar natuurverschijnsel moeten bestempelen; Europa heeft wel degelijk het lot in eigen handen.”
Patrick Bolder is een militair specialist, met meer dan veertig jaar operationele en (geo)strategische kennis op het gebied van defensieplannen van de NAVO en EU.
Een van de onderwerpen van de NAVO-top zal ongetwijfeld de oorlog in Oekraïne zijn. Zal dit impact hebben op het verloop van de oorlog?
“Nee, de Europese lidstaten zullen Oekraïne blijven steunen. Als president Trump aanwezig is, zullen ze daarbij woorden kiezen die hem niet tegen de haren instrijken. Europese landen beseffen heel goed dat de uitkomst van de oorlog in Oekraïne bepalend is voor de Europese veiligheid. Met of zonder de VS gaat Europa verder op de ingeslagen weg.
Op de oorlog zelf heeft Trump totaal geen directe invloed; het conflict blijft een zaak tussen Rusland en Oekraïne. Toch oefent hij wel druk uit op de situatie. Oekraïne en president Zelensky zijn de enige actoren waarop Trump echt druk kan uitoefenen. Op Poetin lukt dat niet, en misschien wil Trump dat ook niet. In zijn streven naar een snel bestand (dat nog geen echte vrede betekent), kan het zijn dat hij van Zelensky grote offers vraagt om Poetin tevreden te stellen.
Op de NAVO-landen krijgt Trump steeds minder grip, zolang de Europese landen eensgezind blijven. En dat zie je nu gebeuren.’’
Sabine, Assistant Professor International Security Studies aan de Nederlandse Defensie Academie, deelt haar visie op de veranderende rol van Europa binnen de NAVO. Ze benadrukt hoe de machtsverhoudingen verschuiven en wat dit betekent voor de toekomst van de alliantie.
Hoe beoordeelt de huidige rol van Europa binnen de NAVO?
“Ik denk dat Europa momenteel de enige is die de NAVO bij elkaar probeert te houden. Er wordt steeds gezegd dat Europa meer moet leveren, zoals Trump benadrukt, maar de NAVO-organisatie wordt nu juist grotendeels gefinancierd door de Verenigde Staten. Tegelijkertijd zien we dat Amerika zich langzaam terugtrekt. Gisteren kwam het bericht binnen dat de hoogste militaire NAVO-functie niet langer per se door een Amerikaan bekleed hoeft te worden – iets wat sinds de oprichting zo was. Dat lijkt democratisch, maar het laat ook zien hoe de rolverdeling verschuift. Ik verwacht zelfs dat we binnenkort het bericht krijgen dat Amerikaanse troepen zich deels uit Europa terugtrekken. De belangen binnen Europa zijn verdeeld, maar de urgentie groeit om gezamenlijk op te treden. We zien nu initiatieven ontstaan, van een eigen satellietsysteem tot gesprekken over nucleaire capaciteit – iets wat voorheen een absolute no-go was in Europa.”
Jordy Kruse is woordvoerder van de gemeente Den Haag voor vragen over de NAVO-top van aankomende zomer.
Hoe is de veiligheid voor de NAVO-top geregeld?
“De NAVO-top is een heel groot evenement. Wij als gemeente van Den Haag zijn daarbij betrokken, maar ook Defensie en de nationale coördinator terrorismebestrijding zijn bij de NAVO-top betrokken. Ik weet dat er een noodverordening komt. Een burgemeester kan een noodverordening afkondigen en dat zorgt ervoor dat de politie meer bevoegdheden krijgt in een bepaald gebied. Dat betekent dat mensen in dat gebied preventief gefouilleerd mogen worden. Ook komen er een aantal veiligheidscirkels; dat zijn gebieden die afgezet worden met hekken. Daar mag je alleen zijn als je in de veiligheidscirkels woont. In het congresgebied kom je alleen als je daar moet zijn.’’
Foto: Pixabay
Rens ten Klooster 
veraschneider