Door Bram Brouwer
Op een frisse donderdagochtend staat Monique Grit (53) met een groep leerlingen aan de oever van de IJssel. Ze wijst op een stuk waterkering in de verte. ‘’Kijk,’’ zegt ze, ‘’dit is hoe Nederland zichzelf beschermt. En dit is waarom jullie dit moeten snappen.’’ Voor Grit, aardrijkskundedocente aan het Carolus Clusius College (CCC) in Zwolle, is klimaatonderwijs niet iets dat alleen in boeken thuishoort. Het is haar persoonlijke missie – geboren uit een gevoel van verantwoordelijkheid.
‘’Toen ik vijftien jaar geleden begon met lesgeven, had ik nauwelijks het idee dat klimaatverandering echt door zou dringen in het klaslokaal,’’ vertelt ze later, terug in een lokaal vol posters van delta’s, duurzame energie en waterkringlopen. ‘’Maar dat veranderde. Eerst langzaam, daarna snel. En ik besefte: ik moet mijn lessen radicaal anders inrichten.’’
‘’Ik had genoeg van de machteloosheid’’
Het was niet één specifiek moment, maar eerder een opeenstapeling van ervaringen die haar aanzette tot actie. ‘’Leerlingen zeiden dingen als: ‘We gaan toch allemaal dood door klimaatverandering, dus wat maakt het nog uit?’ Dat raakte me. Ik wilde niet dat mijn vak enkel bijdroeg aan die somberheid. Ik wilde juist laten zien: er is wel iets mogelijk. Jij kunt iets doen.’’
Wat volgde was een eigen koers: minder frontaal lesgeven, meer ervaringsgericht onderwijs. Haar lessen zijn inmiddels een mix van realiteit, hoop en handelen. ‘’We gaan naar de IJssel, naar Stadshagen, we laten zien hoe dijken werken, hoe een wijk energieneutraal kan zijn. Geen lesboek kan dat overbrengen zoals de praktijk dat doet.’’
Een schoolbank is geen eiland
Wat Monique onderscheidt, is haar overtuiging dat onderwijs een rol moet spelen in de mentale weerbaarheid van jongeren tegenover klimaatverandering. ‘’Veel leerlingen kampen met klimaatangst. En ik begrijp dat. Ik probeer dat gevoel om te buigen naar verantwoordelijkheid. Wat kun jij doen? Wat kun jij wel beïnvloeden?’’ In de klas voert ze simulaties uit waarin leerlingen in de huid kruipen van beleidsmakers, ondernemers en burgers. Ze debatteren, maken keuzes, ervaren hoe moeilijk – en belangrijk – duurzaam handelen is. ‘’Een paar weken geleden zei een leerling tegen me: ‘Ik dacht dat dit allemaal saai zou zijn, maar ik zie nu hoe ingewikkeld het eigenlijk is. En interessant.’ Zo’n moment maakt alles waard.’’
Wat haar bijzonder maakt
Als docent is Monique Grit meer dan een overbrenger van feiten. Ze bouwt bruggen tussen het klaslokaal en de wereld daarbuiten. Tussen zorgen en handelen. Tussen angst en hoop. ‘’Ik vertel mijn leerlingen ook over mijn eigen twijfels,’’ zegt ze. ‘’Over hoe lastig het is om duurzame keuzes te maken in het dagelijks leven. Dat maakt me iemand die net als zij zoekt. En dat opent gesprekken die verder gaan dan het lesboek.’’ Monique gelooft niet in doemdenken, wel in eerlijkheid. En in het vermogen van jongeren om verschil te maken – als ze maar voelen dat ze ertoe doen.
Een nuchtere vorm van hoop
‘’Wat me hoop geeft?’’ Ze denkt even na, vouwt haar handen ineen. ‘’Dat leerlingen na hun eindexamen nog iets van zich laten horen. Dat ze vertellen dat ze bewuster zijn gaan nadenken over hun eigen keuzes, of dat ze thuis in gesprek gaan over duurzaamheid. Dat zijn misschien kleine dingen, maar ze betekenen veel. Dan weet ik dat er iets is blijven hangen.’’
Herwin van der Voort