De keerzijde van Black Friday: ‘Wat echt groen is, is minder kopen’

Door Jolien Visscher – 29 november 2024

ZWOLLE – Black Friday is aangebroken, de dag die de afgelopen weken volop werd gepromoot met reclamecampagnes. Veel mensen trekken eropuit om aanbiedingen te scoren, zowel in de winkels maar ook online. Toch is er ook steeds meer kritiek op de negatieve impact van deze dag, zoals overconsumptie en milieubelasting.

Black Friday stimuleert overconsumptie door aanzienlijke kortingen en veel marketing aan te bieden. Dit zorgt ervoor dat consumenten impulsieve en onnodige aankopen doen. Volgens hoogleraar milieukunde en duurzaamheid Klaas van Egmond heeft dit grote gevolgen voor het broeikaseffect. “Het overmatig produceren van producten kost allemaal energie, en daarbovenop moet het ook nog vervoerd worden.” Ook het gebruik van grondstoffen en landbouwproducten zoals katoen moet worden meegerekend. “Katoen kost weer een heleboel water om te verbouwen.” “Al die consumptie kun je één op één vertalen naar druk op het milieu.”

Onze samenleving bestaat tegenwoordig uit een zogenaamde ‘wegwerpmaatschappij’. “Die hele prikkel in de economie is om zo veel mogelijk geld te verdienen in zo’n kort mogelijke tijd. En dat betekend gewoon heel veel milieuverwoesting. Zo eenvoudig is dat,” zegt Van Egmond.

Het fenomeen Green Friday wordt hierdoor steeds bekender. Green Friday moedigt aan om na te denken over je aankopen en te kiezen voor duurzamere producten. Waar het bij Black Friday draait om zoveel mogelijk geld verdienen, draait het bij Green Friday om bewust consumeren. Toch is Van Egmond hier ook erg sceptisch over. “In het milieugebeuren is gigantisch veel greenwashing. Dat wil zeggen dat je je eigen bedrijf of product groen schildert en doet alsof het heel goed is, maar dat is vaak helemaal niet zo. Men noemt iets al groen wanneer het al minder energie verbruikt of milieuschade aanricht dan het oorspronkelijke product.” Dit lijkt goed, maar volgens Van Egmond gaat de wereld dan nog steeds achteruit, alleen dan net iets minder hard. “Dus Green Friday en greenwashing zijn voor een groot deel nep.”

Volgens Van Egmond is de enige oplossing minder kopen. “Wat echt groen is, is minder kopen.”

Een winkel die ervoor heeft gekozen niet mee te doen aan Black Friday is Dille & Kamille. Alle filialen en webwinkels van het bedrijf zijn op deze dag gesloten. In plaats hiervan gaan alle medewerkers de straat op om afval op te ruimen. “We willen hiermee aandacht vragen voor andere winkels en de consument,” vertelt Maartje Huizing, brand manager van Dille & Kamille. “We hopen hiermee dat consumenten beter nadenken: Heb ik dit nodig of koop ik dit vanwege de prijsprikkel?” Klanten reageren op deze actie zeer positief. “Sommige klanten vroegen zelfs of ze alsjeblieft mee mochten helpen met het opruimen van afval op straat.”