Xander Lubbers (19) stond bekend als een veelbelovende verdediger, die in de jeugd gescout werd bij FC Trias en via Duitse clubs en Longa’30 bij De Graafschap belandde. Vanaf jonge leeftijd stond alles in het teken van voetbal. Als kind droomde hij ervan om ooit in een stadion te spelen, toegejuicht door duizenden fans. Die droom kwam uit, maar tegen een prijs die hij zich nooit had kunnen voorstellen.
“Op het veld moest ik altijd presteren, fouten waren geen optie,” vertelt Xander. “Elke wedstrijd voelde als een examen, en ik was constant bang om te falen. Het leek alsof alles draaide om de volgende wedstrijd, de volgende selectie, de volgende prestatie. En als je niet goed genoeg was, stond er altijd iemand klaar om je plek in te nemen.”
Langzaam maar zeker begon de druk aan hem te vreten. “De verwachtingen van coaches, supporters en de club waren enorm. Maar ik legde mezelf ook ontzettend veel druk op. Ik wilde niet alleen goed zijn, ik wilde de beste zijn. En als dat dan een keer niet lukte, voelde ik me een mislukkeling. Ik begon te twijfelen aan mezelf, aan mijn talent, aan mijn toekomst.”
Xander merkte dat de constante spanning zijn tol eiste. “Er waren dagen dat ik op de training stond en dacht: waarom doe ik dit eigenlijk nog? Maar tegelijkertijd dacht ik: ik mag niet klagen, ik ben profvoetballer, dit is wat ik altijd wilde. Dus ik ging door. Tot het op een dag niet meer ging.”
Xander besloot te stoppen bij De Graafschap. Het was een moeilijke beslissing, maar achteraf gezien de beste die hij kon nemen. “Ik wist dat ik zo niet verder kon. Ik was de liefde voor het spel kwijtgeraakt. Alles draaide om presteren en niet om plezier. En dat brak me op.”
Zijn verhaal staat niet op zichzelf. Uit onderzoek van sportpsycholoog Tim Choy in opdracht van de KNVB blijkt dat 25% van de jeugdvoetballers last heeft van extreme stress door prestatiedruk. Bijna de helft piekert veel over prestaties en hun toekomst. 41% houdt zijn emoties in om niet zwak over te komen. Veel jonge spelers praten wel over hun gevoelens, maar vaak niet op een manier die echt helpt.
Voor Xander was het tijd om weer terug te gaan naar de basis. Hij ging voetballen bij Longa ’30, een amateurclub waar hij eerder ook al voor speelde. “Ik wilde weer voetballen voor het plezier, niet omdat het moest. Het is weer gezellig in de kleedkamer, we lachen om elkaars grappen, en het draait om het plezier.”
Die keuze voelde als een bevrijding. “Ik heb weer geleerd te genieten van het spel, zonder dat er zoveel van afhangt. Natuurlijk, ik wil nog steeds winnen, maar het is niet meer alles of niets. En dat maakt een wereld van verschil.”
Toch is het niet zo dat de prestatiedruk helemaal verdwenen is. “Soms voel ik het nog knagen, dat stemmetje dat zegt: je had meer kunnen bereiken. Maar ik heb geleerd dat het oké is om niet altijd perfect te zijn. Dat je mag falen, mag leren, mag groeien. En dat je vooral plezier moet hebben in wat je doet.”
Xander wil andere jonge voetballers dan ook graag iets meegeven: “Blijf praten, ook als het moeilijk is. Laat je niet gek maken door de verwachtingen van anderen. En vergeet niet waarom je ooit begonnen bent met voetballen: omdat je het leuk vond. Dat is het allerbelangrijkste. Als je dat kwijtraakt, raak je alles kwijt.”
Foto: Xander Lubbers
Bente Bouwman 
Huub van Leeuwen