De jeugdzorg ligt al jaren onder een vergrootglas. Tekort aan personeel en meldingen over onveilige situaties maken het werk niet eenvoudiger. Toch kiest Social work student, Janne Teunissen voor de kwetsbare sector. Tijdens haar stages in Nederland en Suriname ontdekte ze wat het betekent om te werken met jongeren die thuis niet meer terecht kunnen.
Eerste stappen in de jeugdzorg Als Janne Teunissen op haar eerste stagedag bij jeugdinstelling D3 binnenloopt voelt ze gelijk veel enthousiasme. Vanaf jongs af aan wil ze al met mensen werken, jongeren in een onzekere situatie. ‘’ Ik wist altijd al dat ik het leuk vond om mensen te helpen. Ik vind het fijn dat ik tijdens mijn stage daar eindelijk mee kon beginnen.’’ Zegt ze met een glimlach. ‘’Mijn eerste indruk was vooral plezier en voldoening. Als ik een bedankje krijg van een kind, dan denk ik bij mezelf: dit is waarom ik dit werk wil doen.’’
Waar helpen ook grenzen stellen betekent Het ideaalbeeld van de jeugdzorg is niet alleen maar positief. Vaak zijn er lange wachttijden, personeelstekorten en bureaucratie. ‘’Wat ik niet had verwacht, is dat het soms echt heftig kan zijn. Kinderen kunnen agressief worden, schreeuwen of zelfs fysiek worden. Op zulke momenten moet je als begeleider soms ingrijpen om de veiligheid van iedereen te waarborgen.’’ Concludeert Janne. Janne heeft door dit soort situaties geleerd dat de jeugdzorg niet alleen draait om het helpen van kinderen maar ook het stellen van grenzen voor veiligheid.
Spanning tussen regels en realiteit Onlangs concludeerde de inspectie gezondheidszorg en jeugd dat veel kinderen in de jeugdzorg onvoldoende veilig zijn. Uit het onderzoek blijkt dat dit komt door tekort aan personeel en situaties waarin jongeren niet de juiste zorg krijgen. Janne herkent de spanningen tussen de idealen en realiteit. ‘’ Ik begrijp dat mensen schrikken van zulke berichten.’’ Zegt ze. ‘’Maar als je in de praktijk werkt zie je hoe ingewikkeld dat soms is. Er zijn regels waarin staat dat je kinderen niet fysiek mag aanraken of opsluiten- en dat is terecht, want hun veiligheid en waardigheid staan voorop. Op momenten dat een kind dreigt een ander te slaan of bijten, moet je soms wel ingrijpen. Je wilt niemand pijn doen maar ook voorkomen dat er iets ergers gebeurt.’’ Dat is een dilemma die Janne ervaart, maar tegelijkertijd is ze blij dat er in Nederland controle is. Er wordt toezicht gehouden en als een situatie uit de hand loopt komt er inspectie langs. ‘’Dit houdt me scherp.’’
Een wereld van contrasten Janne werd pas echt met de harde kant van dit beroep geconfronteerd tijdens haar stage in Suriname. Ze zucht als ze eraan terugdenkt. ‘’Dat was een totaal andere wereld. Ik heb daar dingen gezien die me voor altijd bijblijven.’’ Verteld ze met moeite. ‘’Er was bijvoorbeeld een isoleercel, een klein hokje waar kinderen urenlang in werden gezet als straf. Toen ik dat zag, voelde ik me zo machteloos.’’ Janne valt tijdens het gesprek even stil. “Ik wist dat het niet klopte, maar ik kon het niet tegenhouden. Als stagiaire heb je weinig invloed op dit soort regels.’’ De ervaringen in Suriname hebben haar verandert. In Suriname zijn er nauwelijks wetten en regels die in Nederland wel gelden.
De kracht van kleine gebaren De kinderen die uit huis zijn geplaatst hebben in het verleden heftige situaties meegemaakt. Ze hebben vaak geen stabiel thuis en soms ook nooit veiligheid gekend. Het is belangrijk dat dit wordt bijgedraaid als ze in de jeugdzorg terechtkomen. Uit beide stages haalt Janne veel voldoening uit de kleine momenten. ‘’Soms is het iets simpels, zoals samen voetballen of een kind een glaasje ranja geven. Als ze dan ‘dankjewel’ zeggen, raakt me dat.’’
De kijk van collega’s en familie Haar collega’s bij D3 zien de betrokkenheid van Janne dagelijks terug. ‘’Janne is een gemotiveerde, leergierige stagiaire,’’ verteld ze. ‘’Ze staat open voor feedback durft haar mening te geven en blijft altijd rustig in stressvolle situaties.’’ Wat iedereen is opgevallen na de stage in Suriname is dat Janne bewuster is geworden. Ze begrijpt meer waarom ze bepaalde keuzes maakt. ‘’ We hebben haar nodig, ze brengt altijd een positieve sfeer mee. Dit klinkt klein maar dat is onmisbaar.’’ Ook thuis merkt het gezin van Janne verandering. Haar moeder vertelt: ‘’Janne is gegroeid in haar kijk op de wereld. Ze heeft meer begrip voor andere culturen en manieren van leven. Als er thuis een opmerking valt over andere mensen, reageert ze feller- ze verdedigt wat ze heeft geleerd en gezien.’’
Veilige toekomst De stages in zowel Nederland als Suriname hebben Janne niet alleen gevormd als professional maar ook als mens. Ze kijkt breder naar de wereld en dit versterkt haar in haar werk. Niet alleen de werknemers dragen hieraan bij maar ook documentaires, onderzoeken en inspecties zorgen ervoor dat de jeugdzorg een veilige plek is. Janne ziet ondanks de vele kritieken ook hoop. ‘’Mijn eigen instelling heeft ook onder toezicht gestaan. Dat is confronterend, maar ook goed. We leren er samen van, zolang we blijven praten en reflecteren geloof ik dat het beter wordt.’’ Ze is niet bang dat de onveiligheid zou toenemen in de toekomst. ‘’Zolang de mensen met passie werken is er toekomst’’, zegt ze met een glimlach. ‘’Ik weet zeker dat ik in de toekomst wil blijven bijdragen aan een veilige omgeving.’’
Scott van den Berg