Het WK wielrennen in 2025 strijkt voor het eerst neer op Afrikaanse grond, en dat is een historisch moment. In de week van 21 tot 28 september vindt het kampioenschap plaats in de hoofdstad Kigali. Rwanda biedt een spectaculair decor en de kans om op dit continent aandacht te wekken voor de sport. Toch blijft het niet alleen bij sportieve verhalen. De politieke situatie in Rwanda, met beperkte persvrijheid en spanningen in de regio, werpt ook vragen op over de keuze voor dit gastland. Een evenement dat zowel hoopvolle als kritische stemmen oproept over de verantwoordelijkheid van dit WK.
Wat is de politieke situatie op het moment in Rwanda?
“De politieke situatie in Rwanda is op dit moment fundamenteel niet veranderd. Nog steeds is er één dominante leider aan de macht: Paul Kagame. Hij is de man die in 1994, tijdens de genocide, met zijn leger ingreep en de massamoorden wist te stoppen, op een moment dat het Westen machteloos toekeek. Voor zijn rol in het beëindigen van de genocide kreeg Kagame destijds veel internationale erkenning en aanzien. Die periode werd gekenmerkt door euforie en hoop op een nieuwe, vreedzame toekomst voor Rwanda.
Hoewel die euforie in de loop der jaren wat is afgezwakt, blijft het land opmerkelijk stabiel in een onrustige regio. Kagame is nog altijd stevig aan de macht, hoewel er zorgen zijn over de ruimte voor oppositie en kritiek, wijzen zijn aanhangers op economische groei, veiligheid op straat en investeringen in zorg en onderwijs. Rwanda kiest duidelijk nog altijd voor stabiliteit en orde.”, zegt Arne Doornebal, voormalig Afrika correspondent.
Is het verantwoord om een sportevenement te organiseren in een land waarvan het buurland in conflict is?
‘’De veiligheid zal worden gegarandeerd door de Rwandese overheid, dus ze zullen zorgen dat het veilig is, want ze hebben een goed leger, maar de vraag als sportevenement is: wil je zo’n evenement organiseren en je associëren met een regime en wat zijn je overwegingen daarin? Omdat we weten dat er daar mensenrechten worden geschonden, de persvrijheid beperkt is en het conflict in Congo wordt gesteund door Rwanda, maar als wij het als Nederland het erover eens zijn dat Rwanda veilig genoeg is om daar onze vluchtelingen naartoe te sturen dan is het dus ook goed genoeg voor de wielrenners.’’ Dit zegt Mirjam de Bruijn, Hoogleraar antropologie en contemporaine aan de universiteit Leiden.
Wat betekent het WK in Rwanda voor de ontwikkeling van het wielrennen op het Afrikaanse continent?
“Het is heel belangrijk dat het WK wielrennen in Afrika plaatsvindt, zowel voor het continent als voor de sport. In Afrika is veel potentieel. Kijk maar naar de dominantie van Afrikanen op de marathon. In theorie moeten ze dat kunnen doorvertalen naar het wielrennen. Alleen dat het WK in Rwanda plaatsvindt, is wrang. Rwanda heeft een repressief regime dat ook nog eens de M23-rebellen in de Democratische Republiek Congo steunt en op die manier waardevolle grondstoffen zich toegeëigend. Het heeft er alle schijn van dat hier sprake is van sportswashing. Maar dat Afrikanen in hun eigen regio een professioneel wielerpeloton voorbij zien razen, werkt natuurlijk als katalysator voor de ontwikkeling van de lokale wielersport. Ondanks de vele obstakels die er voor Afrikanen zijn, zoals een dure fiets of een verblijfsvergunning in Europa waar toch nog altijd de meeste wedstrijden worden georganiseerd.”, aldus Remon Vonk, reputatie en communicatieadviseur.
Doet het WK wielrennen een land als Rwanda meer goed als slecht?
‘’De voornaamste reden dat Rwanda het WK mag organiseren is dat het land een soort sportdiplomatie volgt waarbij ze sport inzetten om aandacht voor het land te generen. Ik denk wel dat ze zich daar een beetje op verkeken hebben. Het is altijd de vraag bij dit soort dingen, als een land als Qatar of Rwanda dit soort evenementen organiseert, dat als er in ieder artikel ook kritiek bij komt, schaadt het dan? Tegelijkertijd zien we aan het einde van een WK dat dat niet altijd zo hoeft te zijn. Ik denk dat het Rwanda niet zo veel zal schaden. De hele oorlog in Congo is nu weer een beetje uit het nieuws, dus dan kan een WK het weer aanwakkeren. Maar ik denk dat de kritiek Rwanda op lange termijn toch niet, schaadt. Vanuit de geschiedenis zien we dat dit, als het WK eenmaal bezig is, naar de achtergrond verschuift.’’, aldus Paul Reef, promovendus Sportgeschiedenis, Radboud Universiteit Nijmegen.
In hoeverre speelt klimaat- zoals warmte en luchtvochtigheid in Rwanda- een rol in de aanpassing van trainingsschema’s en voeding voor topsporters tijdens zo’n WK?
“Je moet je als sporter goed aanpassen aan de warmte in combinatie met de luchtvochtigheid, voor zover dat mogelijk is. Daar moet je al twee tot drie weken van tevoren rekening mee houden, zodat je lichaam zich kan voorbereiden op omstandigheden die anders zijn dan normaal. Op zich maakt het niet uit waar het toernooi plaatsvindt, of dat nou Rwanda of Europa is. Belangrijker is dat je lichaam fris is en niet vermoeid aan de start verschijnt. Door de hoogte en klimatologische omstandigheden kan herstel echter beperkt worden. Daarom moet je mogelijk extra rust nemen. Die behoefte aan rust kun je deels aflezen uit data, zoals je rustpols of hartslagvariabiliteit, maar uiteindelijk is het gevoel van de renner leidend: voelt hij zich uitgerust of niet?”, aldus Guido Vroemen, sportarts en trainer
Anne Jansen 
stan oostdijk 
Annelin