Het zal je maar gebeuren. Je bent nog maar een tiener, je sport, gaat uit en je bent voor zover je weet kerngezond. Totdat je ineens de diagnose kanker krijgt. Een ziekte waarvan je dacht dat alleen oude mensen het kregen na al een lang, gezond leven te hebben gehad. Maar nu heb jij het zelf, en je moet het er maar mee doen. Dat is de realiteit van steeds meer jongeren, blijkt uit onderzoek door Integraal kankercentrum Nederland (IKNL). Maar waardoor komt die stijging in het aantal jonge kankerpatiënten? En hoe is het eigenlijk om ermee te moeten leven? In deze rubriek 5 vragen over: Kanker bij jongvolwassenen.
Hoe groot is de impact van het krijgen van een diagnose voor kanker?
Anoniem persoon met kanker:
“In mijn hoofd was kanker een ziekte voor anderen. Je hoort het overal, maar staat er nooit bij stil dat je het zelf ook kan krijgen. De uren na de diagnose zijn een beetje een waas. Ik voelde een soort ongeloof en vooral veel angst. De onwetendheid hielp hier niet aan mee. Ik wist niet of de kanker uitgezaaid was en wat ik verder kon verwachten. Door de snelheid van handelen van het ziekenhuis werd ik eigenlijk alleen maar banger. Ik kreeg op donderdag de diagnose en ben vrijdag al geopereerd. Voor mijn gevoel heb ik me best lang sterk gehouden na de diagnose. Ik moest natuurlijk een aantal mensen inlichten en wat onderzoeken ondergaan. In mijn hoofd had ik een soort lijstje gemaakt van wat er moest gebeuren en wie ervan af moest weten. Nadat alles figuurlijk was afgevinkt ben ik ingestort en kwam alles binnen. Tot op de dag van vandaag ben ik bang voor de ziekte en denk ik erover na. Alles wat niet als normaal voelt in mijn lichaam bezorgt me stress. Ik verwacht ook niet dat dit binnen een korte tijd weg zal gaan.”
Hoe heeft jouw ziektebed jouw blik op het leven aangepast?
Miriam Odink, genezen van kanker:
“Ik denk dat ik tijdens mijn ziekte het besef kreeg dat het leven wat normaal was, nu ineens heel anders was. Het leven was niet meer zo normaal als dat het was. Dat was wel een reminder dat je wel moet blijven genieten van de kleine dingen die voor mij heel vanzelfsprekend waren. Ik denk dat dat wel een andere kijk heeft gegeven. Ik probeer nu juist meer van mijn leven te maken. Ik probeer juist nu zoveel mogelijk dingen te doen, dingen die ik ooit nog wil doen dat ik die nu al doe en niet zeg dat ik dat later wel doe omdat je weet dat het ineens heel anders kan zijn en dat het dan niet meer mogelijk is.”
Tegenwoordig krijgen steeds meer mensen op jonge leeftijd een diagnose voor kanker. Is dit te linken aan een vroegere detectie door nieuwe ontwikkelingen?
Oncologieverpleegkundige, Suze Biersteker:
“Als ik eerlijk ben heb ik een beetje het gevoel dat de groei in patiënten voornamelijk komt doordat er meer onderzoek is gedaan naar kanker. Door deze onderzoeken zijn we verder in de ontwikkeling van het achterhalen van kanker. In het kort heb ik dus het idee dat het er altijd al wel is geweest, maar dat het nu eerder en vaker ontdekt wordt, door de vooruitgang in onderzoeken en kennis over de ziekte kanker. Ik heb dit zelf ook gemerkt bij de diagnose van mijn oom. Toen ik hem hoorde over bepaalde symptomen waar hij last van had, gingen er in mijn hoofd gelijk tandwieltjes draaien. Omdat ik meer kennis had over de ziekte en de symptomen, dacht ik eerder na over de mogelijke aanwezigheid van een tumor. Meer kennis betekent een eerdere diagnose.”
Welke vorm van kanker komt vooral voor onder jongeren, en in hoeverre spelen leefstijlfactoren een rol?
Gemma van den Boog van het KWF:
“Bij jonge vrouwen zien we een toename van borstkanker, baarmoederhalskanker en melanoom van de huid. Bij jonge mannen zien we een grote stijging van het aantal diagnoses van zaadbalkanker. Bekend is dat roken, alcoholgebruik en bepaalde eetgewoontes het risico op kanker vergroten. Ook internationaal gezien zien we dat, vooral in westerse landen, het aantal mensen onder de 50 jaar dat kanker krijgt, toeneemt (bekend als ‘early onset cancer’).” Gemma van den Boog van het KWF laat weten dat ondanks vernieuwde technologieën en vroegere detecties er zeker sprake is van een absolute toename. “In 2024 werd bij 4.200 jongvolwassenen (18-39 jaar) kanker geconstateerd. 35 jaar geleden waren dat nog 3.200 diagnoses.”
Wat ziet u als mogelijke verklaringen voor de stijging in het aantal kankergevallen bij jongvolwassenen?
Marjan Kranenbarg, persvoorlichter van het IKNL:
“Dat is eigenlijk best een lastigere vraag dan je zou denken, want de algemene toename in kanker over de hele bevolking is te verklaren aan de vergrijzing bijvoorbeeld. Bij deze groep is dit niet een verklaring. We zien wel dat de trend onder jongvolwassen in Nederland ook in andere Europese landen te zien is. Een mogelijke oorzaak is familiair, als je kanker in de familie hebt wordt dat steeds beter bijgehouden. Als je moeder bijvoorbeeld borstkanker heeft gehad worden de kinderen ook preventief ondersteund. Er zijn ook methodes om ziektes goed te ontdekken. Daarnaast zou leefstijl natuurlijk invloed kunnen hebben. We zien in internationale onderzoeken dat leefstijl en je omgeving de stijging kunnen verklaren. Mensen die minder bewegen of meer stress ervaren zijn hierdoor kwetsbaarder voor een kankerdiagnose.”
Foto: Ivan Samkov, Pexels
Matthijs van Zinderen Bakker 
milanvanderheijden 
Isabella Fidder