Foto: Kees ten Berge
Door: Kees ten Berge
Arnhem – Antikoloniaal denker, schrijver, dichter, mensenrechtenactivist en verzetsstrijder. Dat is hoe Anton de Kom wordt herinnerd in het openluchtmuseum. De tentoonstelling laat zien dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en dat we er juist daarom voor moeten blijven vechten. Doormiddel van o.a. het kunstwerk ‘Papa de Kom’ kun je antwoord geven op de vraag: Hoe vrij ben jij?
In de 4 zalen van het museum is de Canon van Nederland te zien. Dat is onze geschiedenis in chronologische volgorde. In 2020 is Anton de Kom daar aan toegevoegd. Om zijn bijzondere verhaal aan de man te brengen is er een tentoonstelling gemaakt. In 5 verschillende thema’s kom je erachter wie hij was en waarom hij een plek in de Canon verdient.
Om het verhaal van Anton de Kom zo goed mogelijk te vertellen heeft Surinaams kunstenaar Ken Doorson een kunstwerk gemaakt. Samen met studenten van de Nola Hatterman kunstacademie in Paramaribo is hij 3 maanden bezig geweest om 280 terracotta hoofden te maken en op te hangen. Daarboven wordt het hoofd van Anton de Kom geprojecteerd om het geheel tot leven te laten komen. Ken: ”Dit werk laat zien wat voor een strijd hij heeft moeten leveren voor zijn eigen vrijheid. Het is de bedoeling dat mensen zichzelf gaan afvragen wat vrijheid voor hen betekent.”
Veel mensen zullen niet weten wie Anton de Kom was. Nu hij aan de canon is toegevoegd krijgt hij stukje bij beetje meer aandacht. Volgens Ken is dat heel belangrijk. ”Ik heb net als veel andere mensen op school heel weinig geleerd over Anton de Kom. Best gek aangezien het een belangrijk figuur in de Nederlands-Surinaamse geschiedenis is. Deze man staat voor vrijheid.”
Gastvrouw van de tentoonstelling, Martine Barnert, vindt het mooi om te zien hoe Anton de kom zijn gedachtegoed eindelijk de aandacht krijgt die het volgens haar verdient. ”Aangezien vrijheid niet vanzelfsprekend is moet zijn verhaal door worden verteld. Helemaal nu met de crisis in Oekraïne is het belangrijk dat er veel aandacht voor is.”
Nadat in 1863 de slavernij werd afgeschaft dachten veel mensen dat de onderdrukking van de koloniale bevolking ook zou ophouden, maar dat bleek niet zo. Anton de Kom merkte dat uit eigen ervaring en heeft zich daartegen verzet. Toen hij in 1933 vanuit Nederland weer in Suriname kwam hield het koloniale gezag hem scherp in de gaten. Een maand later werd hij opgepakt. Dat was gelijk de aanleiding voor het schrijven van een boek. in het boek ‘Wij slaven van Suriname’ beschrijft hij waarom het koloniale systeem slecht is en afgeschaft zou moeten worden. Dit boek is in 1934 in gecensureerde vorm uitgebracht. Datzelfde jaar wordt hij met zijn gezin vanuit de gevangenis teruggestuurd naar Nederland. Na verschillende gefaalde pogingen om aan werk te komen gaat hij op communistische bijeenkomsten lezingen geven over het kolonialisme. Die communistische lijn zet hij voort door zich na de Duitse inval van 1940 aan te sluiten bij het communistisch georiënteerde Nederlandse verzet. Hier schreef hij verzetsartikelen. Reden voor de Duitsers om hem in 1944 te arresteren. op 24 April 1945 overlijdt hij in kamp Sandbostel op 47-jarige leeftijd.