Foto: Tijn Niezing
Door: Tijn Niezing
De oorlog in Oekraïne is inmiddels bijna drie maanden bezig en lijkt nog van eeuwigheid tot amen te duren. Hoe staat het ervoor, wat zijn Putin en Zelensky van plan en hoe gaat het aflopen? In het Forum in Groningen vertellen Rusland-deskundige Hans van Koningsbrugge, Oekraïnekenner Nicolaas Kraft van Ermel en Hoogleraar Internationale Economie Steven Brakman over de ontwikkelingen.
Wat valt op de laatste weken?
Sancties werken niet
De internationale gemeenschap heeft intensief gereageerd met sancties, die iedereen veel geld kosten. De stijgende energieprijs plaagt de Nederlander, maar de Russische bevolking wordt harder getroffen. Als het doel is om Putin hierdoor op andere gedachten te brengen, lijken de sancties niet te werken.
Weerbaarheid Oekraïense leger
Als het aankomt op moraal dan wint het Oekraïense leger de slag. Maar ook op het slagveld kan Oekraïne goed standhouden. De verliezen aan de Russische kant zijn gigantisch hoog. De verouderde Russische wapens die tijdens de parade op negen mei te zien waren, kunnen moeilijk op tegen het materiaal dat Oekraïne van het westen krijgt. Nu het grootste deel van de strijd zich op de grond afspeelt, is goed materiaal en een gesmeerde bevoorrading de sleutel om het gevecht naar je kant te trekken.
Tweede Wereldoorlog speelt grote rol
4 en 5 mei hebben in Nederland een grote betekenis en dit jaar werd er ook stilgestaan bij het conflict in Oekraïne. Oekraïne en Rusland kijken op een andere manier naar de Tweede Wereldoorlog. Daar is steeds meer van te zien in de propaganda van beide partijen. Het begrip ‘nazi’ wordt gebruikt om de ander zwart te maken. Er wordt op deze manier een plaats gegeven aan de gruweldaden uit het verleden.
Economie en propaganda
Rusland is door haar grootte tot op zekere hoogte zelfvoorzienend. De schappen van de supermarkt zullen door de internationaal opgelegde sancties niet snel leegraken. Maar als de oorlog lang gaat duren, zal ook deze economie een grote klap krijgen. Hoe reageert Putin op een bevolking die geen medicijnen meer kan krijgen? De toenemende kwetsbaarheid van de bevolking kan Putin een wapen geven om zijn macht mee te versterken.
Een groot deel van de strijd wordt door de media gevoerd. De staatstelevisie is dan ook een belangrijk wapen van Rusland. Het dichttimmeren van de onlinekanalen heeft tot gevolg dat veel Russen geloven dat ze met het westen in oorlog zijn. Russen zijn vanwege hun traditionele onderwijssysteem niet geschoold in hoe ze om moeten gaan met informatie uit meerdere hoeken. Daarbij is een groot deel van de bevolking opgegroeid in de dictatuur van de Sovjet-Unie, waar geen vrije media bestond en bijna iedereen eentalig was. Een optimale mogelijkheid voor Putin om zijn bevolking te isoleren.
Einde in zicht?
Na drie maanden met veel slachtoffers is de wereld toe aan een oplossing van het conflict. Er zijn speculaties over de fysieke toestand van Putin, maar ook zijn dood zal niet het einde van de oorlog betekenen. Ook zou een volledige boycot van het westen op Russisch olie en gas Putin niet op andere gedachten brengen. Rusland heeft nog alternatieven met een welgemeend eigenbelang in de rest van de wereld. Grootmacht China lijkt de sleutel in handen te hebben. En wat te denken over de landsgrenzen? Waar neemt Oekraïne genoegen mee? Als de landsgrenzen opnieuw getekend zouden worden, hebben we als wereld geaccepteerd dat een staat kennelijk het bestaansrecht van een andere staat in twijfel kan trekken.
Zolang Rusland niets ervaart als een nederlaag, wordt niet duidelijk dat revanchistische gedachten niet meer thuishoren in deze tijd. Rusland moet het idee krijgen dat wat ze hebben gedaan niet werkt, ook niet in de toekomst. Maar de situatie in het oosten van Oekraïne laat zien dat er voorlopig geen duidelijke winnaar komt. Moet oplopende economische ellende beide partijen dwingen om met elkaar aan tafel te gaan om een politieke oplossing te vinden?