Catalonië: de onafhankelijkheidskwestie onder de loep 

De onafhankelijkheidsstrijd is niet iets van de laatste jaren. Catalonië, een gebied wat zich wat in het Noorden van Spanje bevindt, is al lang geleden begonnen met een eigen cultuur ontwikkelen. Tegenwoordig hoor je vaak: ‘1 oktober 2017 was een bijzondere dag’, en dit is niet zomaar. Op deze dag hield de regionale overheid van Catalonië een referendum over het uitroepen van een Catalaanse Republiek, onafhankelijk van Spanje. Dit referendum werd aangekondigd in juni 2017 en op 6 september 2017 werd het goedgekeurd door het Catalaans parlement. Vanaf deze dag stond de Catalaanse bevolking op zijn kop. Deze keuze zorgde voor een onwijs grote frictie die erg leidde tot polarisatie. In 2017 is het niet te vergelijken met de huidige situatie.  

Even een stapje terug in de tijd, 1 oktober 2017, Catalanen mochten stemmen of Catalonië onafhankelijk zou worden van Spanje. Een dag die veel Catalanen niet zo snel zullen vergeten. In totaal brachten 2,2 miljoen mensen hun stem uit. Ruim 90% van de stemmers stemde voor de onafhankelijkheid. Dat wil niet zeggen dat de gehele bevolking voor de onafhankelijk was, want ruim 43% kwam niet opdagen om te stemmen. Dit komt doordat de stemming door de Spaanse regering in Madrid sterk werd afgeraden en waarschijnlijk als ongeldig werd beschouwd. De Spaanse grondwet speelt hierbij een belangrijke rol. Daarin staat een artikel dat een Spaanse regio zich niet onafhankelijk mag verklaren zonder de toestemming van de Spaanse overheid. Dit demotiveerde veel Catalanen om naar het stembureau te gaan.  

Door de jaren heen kreeg deze onafhankelijksheidskwestie een rechterlijke nasleep in plaats van een politieke, ‘zoals het zou moeten zijn’. Dit vertelt Sebastiaan Faber, hij is Professor of Hispanic studies op Oberlin College. Verder schrijft hij over Spaanse geschiedenis, politiek, cultuur en literatuur in journalistieke en wetenschappelijke media, voornamelijk in het Spaans en Engels, maar af en toe in het Nederlands (ANP). Door deze rechterlijke nasleep zakte de steun van de bevolking ontzettend. Steeds minder mensen begonnen te geloven dat de onafhankelijkheid van Catalonië haalbaar was. Net zoals in Nederland mogen de Spanjaarden, en dus Catalanen, elke vier jaar stemmen op een nieuw parlement. 7,5 miljoen mensen hebben afgelopen juni weer gestemd op een macht, toch waren de uitkomsten erg schrikbarend. De socialistenpartij heeft veruit gewonnen en kwam dus aan de macht. De polarisatie is volledig omgedraaid: steeds minder mensen zijn voor de onafhankelijkheid.  

Frictie tussen Spanje en Catalonië 

Na de jaren verstreken begon je steeds meer disrespect te merken vanuit Spanje tegenover Catalonië. Catalonië betaalt als voorbeeld meer belasting aan Spanje, dan Spanje aan Catalonië. Dit is ook één van de redenen waarom Catalonië onafhankelijk wil worden. “Als zij geen rekening meer hoeven te houden met Spanje, kunnen zij zich verder ontwikkelen. Het gebied bijvoorbeeld nog welvarender maken dan het al is”, zegt Faber. Niet alleen op financieel vlak is er disrespect te zien. In het onderwijs kunnen de beide regio’s elkaar weinig aankijken. In Catalonië wordt er niet alleen Catalaans als officiële taal gegeven, maar ook Baskisch en Galicisch. Deze talen worden alleen gesproken in Catalonië. Op deze manier laat Catalonië zien dat ze echt apart staan van Spanje en niet willen meegaan in deze cultuur. Ook het internet is een ding wat afgesloten is van Spanje. “Het conflict is dus niet alleen te zien in de machten die boven ons staan. Als je in Spanje bent kan je niet eens genieten van Catalaanse tv-zenders of Catalaans water”, ook wel Faber. Je kan dus wel zeggen dat de banden tussen deze twee regio’s niet zo sterk zijn als in heel wat andere landen. Wel is het zo dat de frictie niet alleen bij de praktische factoren doorschijnt. Heel wat families en vrienden zijn uit elkaar gedreven door deze onafhankelijkheidsstrijd. Deze uiteindelijke keuze dringt zo door in hoe mensen naar Spanje kijken, dat het dus niet uitmaakt wat deze mensen van elkaar zijn. 

Je zou het kunnen vergelijken met Corona. Toen Corona opkwam merkte je dat er twee groepen ontstonden. Er was een groep die meeging met de, constante veranderende, maatregelen en een groep die zich ging verzetten. Die laatste mensen werden ook wel de ‘wappies’ genoemd en keken heel raar naar de mensen die de situatie accepteerden. Vrienden en families braken door verschillende percepties en dus meningsverschillen. In Catalonië is dit niet anders. Hoe je naar een situatie kijkt kan erg veel zeggen over een mens en daar weet de Catalaanse bevolking alles vanaf.   

Niet alleen de interne factoren zorgen voor veel frictie, ook de media houdt zich bezig met deze strijd. LIuis Freixis Carbonel, werkende voor de nationale radio en tv-station als verslaggever, heeft veel kennis van de huidige situatie rondom de onafhankelijkheidsstrijd. Hij vertelt dat de laatste tijd de media hier minder aandacht aan geeft. Carbonel vertelt: “Aan de ene kant tonen de Catalaanse media, zowel publieke als private, over het algemeen meer gevoeligheid voor pro-onafhankelijkheidsclaims. Voor zover mogelijk weerspiegelen zij de pluraliteit van de Catalaanse samenleving, die in deze politieke kwestie, net als in vele andere, verdeeld is”. Net als alle andere aspecten, was de aandacht van de media in 2017 nog veel meer dan tegenwoordig. De onafhankelijkheidsstrijd is sinds de afgelopen jaren veel minder een ding. Voor de bevolking is dit niet meer hun nummer één prioriteit. “Toch merk je wel dat als je naar de wat oudere dorpjes gaat, je mensen nog steeds ziet strijden voor deze strijd”, vertelt Faber. “In deze dorpjes merk je het disrespect nog naar de rest van Spanje”. Ook vertelt Carbonel dat je het verschil vooral merkt buiten Barcelona: “Het belangrijkste verschil is dat, vanuit een mediaperspectief, de mensen in Catalonië worden blootgesteld aan berichten zowel voor als tegen een onafhankelijkheidsreferendum. En dit gebeurt niet in Spanje. Het probleem speelt niet tussen mensen, maar tussen Spanje als staat en Catalonië als natie”.  

De geschiedenis van Catalonië 

De onafhankelijkheidsstrijd tussen Catalonië en Spanje speelt al eeuwenlang en de Catalanen probeerden al die eeuwen hun culturele identiteit te behouden. Zo creëerde ze bijvoorbeeld hun eigen wetten, maar deze ingrepen verdwenen langzaam maar zeker. Catalonië heeft ook veel oorlogen verloren. In 1640 kwamen de Catalanen als voorbeeld in opstand tegen Spanje en die opstand werd neergeslagen in 1652. Het zwaarste verlies was de Spaanse Successieoorlog in 1701, aangezien in deze tijd ook de koning van Spanje, Karel II overleed. In de tussentijd hadden Spaanse steden steeds de macht, zoals de hoofdstad van Spanje, Madrid. De troon was na het overlijden van Karel II voor een lange tijd vrij. De Catalanen zelf wilden iemand van het Oostenrijke Habsburg-dynastie als troonopvolger, maar de overleden Karel II had als laatste wens dat iemand van het Franse huis Bourban gekozen werd als toekomstige troonopvolger. “In de oorlog voor de troonopvolging hebben de Catalanen de verkeerde kant gekozen en ze verloren”, legt Maarten Rinsema uit. Hij is oprichter van YourCatalanContact en schrijft wekelijks artikelen over o.a. de Catalaanse cultuur. Daarnaast woont hij al ongeveer 18 jaar in Spanje.  

Maar hier bleef het niet bij. Tussen 1936 en 1939 vond de Spaanse burgeroorlog plaats waarbij de fascistische dictator Francisco Franco, oftewel Franco aan de macht kwam. Dit komt doordat Barcelona in 1939 werd veroverd. Franco zelf regeerde al 36 jaar lang in Spanje, van 1939 tot 1975. In de tijd toen Franco aan de macht was en de eeuwen daarvoor, werd alles wat met Catalonië te maken had verboden, zoals Catalaans politieke instituten, de cultuur en zelfs de taal. In 1975 stierf Franco en zo kreeg Catalonië de kans om zich op cultureel en politiek vlak opnieuw te ontwikkelen. Vanaf dit moment breken de drie eeuwen aan waarin er weer een opleving is van alles wat met Catalonië te maken heeft. Desondanks is er wel sprake van onderdrukking en vindt er nog steeds een verbod plaats op de Catalaanse cultuur. 

Culturele identiteit 

Catalanen zijn dus al jaren bezig om hun cultuur en taal levend te houden. Zelfs met vele tegenslagen, zoals oorlogen en bezettingen. De redenen voor Catalonië om zich onafhankelijk te verklaren, zijn in eerste instantie dus cultureel. “Je moet je voorstellen: in Catalonië wonen miljoenen mensen en die voelen zich onderdrukt. Die voelen zich niet een paar jaar onderdrukt, maar al eeuwenlang. Het is voor de Catalanen toch een soort bevrijding”, vertelt Maarten.  

“Van de buitenkant lijkt Spanje een eenheidsstaat, maar als je dichterbij komt, kom je er al snel achter dat Spanje een lappendeken is van verschillende talen en culturen”, vertelt Maarten. Zo is Catalonië is anders dan Spanje. Catalonië heeft eigen feestdagen, zoals Diada Nacional de Catalunya en Sant Jordi. Ook heeft Catalonië met Pasen bijvoorbeeld vrijdag en maandag vrij terwijl de rest van Spanje vrij is op donderdag en vrijdag. Daarnaast is Catalonië de enige regio in Spanje waar er sprake is van een Tweede Kerstdag.  

Naast de feestdagen heeft Catalonië ook een eigen vlag, met de rode en gele strepen. Ook bestaat er een vlag die specifiek gericht is voor de voorstanders van de onafhankelijkheid van Catalonië. “In 2017 had iedereen die vlag over zijn balkon hangen. Die viel niet te missen wanneer je bijvoorbeeld als toerist door Barcelona liep.” Destijds hadden zelfs gemeentebesturen zulke vlaggen op officiële plekken opgehangen. Volgens Maarten vallen zulke vlaggen niet of nauwelijks meer te zien en zijn de Catalanen in Barcelona sterk in de minderheid. Dit lijkt Birgit Lucassen, een Catalaanse inwoner, ook te bevestigen. “In Barcelona wordt er minder Catalaans gesproken en staan ze op dit moment minder stil bij de onafhankelijkheidsstrijd tussen Catalonië en Spanje. De cultuur is heel erg mix, dus je ziet heel veel buitenlanders, Spanjaarden en natuurlijk veel toerisme.” 

Er zijn nog gemeentes binnen Catalonië die zich actief bezighouden met de onafhankelijkheidsstrijd. In Vic en Ripoll hangen de Catalaanse vlaggen bijvoorbeeld nog op straat. Ripoll is de enige gemeente waar Catalaans extreemrechts aan de macht is. De extreemrechtse partij Aliança Catalana vindt bijvoorbeeld dat niet alleen Nederlanders weg zouden moeten, maar ook Spanjaarden. In het geval van een mogelijke onafhankelijkheid, heeft de partij geopperd om databases aan te leggen waarin iedereen die in Catalonië woont, aan moet geven van welke nationaliteit hun grootouders waren. Als Catalonië dus ooit onafhankelijk wordt, zouden zij paspoorten uit kunnen delen aan ‘de echte Catalanen’. “De rest van Catalonië doet daar best lacherig over, maar in Ripoll is dat echt een werkelijkheid”, zegt Maarten.  

Economische voordelen 

Naast de culturele voordelen, zijn de economische punten ook goed om onder de loep te nemen. In Spanje zijn er drie regio’s die de motoren vormen van de economie: het Baskenland, Madrid en Catalonië. Volgens Flanders Investment and Trade vormden in 2017 Madrid en Barcelona samen 33% van het BBP. Dit komt overeen met de 33% van Londen. Catalonië is dus ontzettend belangrijk voor de economie in Spanje. Dat komt vooral door het vele toerisme en de goed draaiende export in Barcelona. “In Catalonië betalen mensen aanzienlijk meer belasting dan er wordt geïnvesteerd in Catalonië. Bij veel mensen leeft het gevoel van: we mogen wel belasting afdragen, maar vervolgens mogen we niet zijn wie we zijn”, legt Maarten uit. Dus vanuit een economisch standpunt lijkt het goed voor Catalonië om onafhankelijk te worden. Maar er zitten voor- en nadelen aan vast. Catalonië moet namelijk nog steeds hun deel van de staatsschuld afbetalen. Door een mogelijke onafhankelijkheid bestaat de kans dat Catalonië directe toegang verliest tot Spanje en de rest van Europa. “Ik kan mij niet voorstellen dat Catalonië geen deel wil uitmaken van de Europese Unie. Zonder de Europese Unie gaat het heel moeilijk worden”, vertelt hoogleraar Annette Freyberg-Inan, hoogleraar Theorie van de internationale betrekkingen aan de universiteit van Amsterdam. 

Het Catalaans 

De taal is voor iedere Catalaan is de grote verbindende factor. Vanuit verschillende perspectieven, zoals de overheid en cultuur. ‘’De taal is echt iets wat iedereen boeit, wat bijvoorbeeld voetbal niet is. Het is een taal zonder staat. Het Catalaans is echt groot, het is een echt goed gewortelde taal’’, vertelt Gijs Mulder, hoogleraar aan de Radboud universiteit. Voor de rest is de Catalaanse cultuur heel levend. Het heeft eigen tv-zenders, radiozenders en bijvoorbeeld Catalaanse literatuur. ‘’De Catalaanse taal is eigenlijk echt de identiteit van de Catalanen. Het is heel zeldzaam dat een grote levende taal niet een taal van een natiestaat is’’, aldus Mulder.  

Victor Konings reisde voor zijn werk de hele wereld over en ging in 2000 in Barcelona wonen en merkte ook dat de Catalaanse taal echt de identiteit is daar. Voor dat hij daar kwam wonen was hij even vergeten dat Catalonië natuurlijk ook een eigen taal heeft. ‘’In Barcelona zelf spreken ze niet mega veel Catalaans, maar vooral in de provincie had ik in het begin moeite met het vele Catalaans”. Het wonen in Barcelona beviel Konings geweldig: ‘’Barcelona heeft zoveel diversiteit en er is van alles te doen. Je hebt vele mogelijkheden en verschillende wijken de stad. Dat maakt onder andere de stad zo leuk om te wonen’’, aldus Konings die tot 2018 in Barcelona heeft gewoond. Al komt hij nog steeds dagelijks in de stad, want hij geeft er fietstours. Op 1 oktober 2017 was Catalonië voor even onafhankelijk. Die dag was hij ook in de stad om zijn fietstour te geven. ‘’Die dag wilde ik Parc de La Ciutadella in met een groep, maar die was gesloten, omdat daar die dag de onafhankelijkheid van Catalonië werd uitgeroepen. Al werd die natuurlijk na zeven minuten al ingetrokken”. Veel toeristen vroegen destijds ook vaak aan Konings het één en ander over de onafhankelijkheid. ‘’Ze vroegen dan vaak naar de vele vlaggen die door de stad hingen en dat legde ik dan uit. Inmiddels vragen toeristen er wel minder naar”. Nu zijn we ruim zes jaar verder en speelt de drang van Catalanen om onafhankelijk te worden, volgens Konings, helemaal niet zo meer: ‘’het streven naar een zelfstandig Catalonië is bijna compleet verdwenen. Ten eerste is er geen politieke steun meer en het leeft ook totaal niet meer in de bevolking. Deze hele kwestie zit niet zo zwart-wit in elkaar. Heel veel mensen willen best een referendum, maar zijn niet heel sterk voor een onafhankelijk Catalonië. Ze zijn dus best tevreden met hoe het nu gaat’’, vertelt Mulder.  

Twee weken geleden was Victor Konings bij een wedstrijd van FC Barcelona. In de 17^e minuut en 14 seconden scandeerde de supporters van FC Barcelona het volgende: ‘In, Inde, Independencia’. Ze schreeuwen dan om de onafhankelijkheid voor Catalonië. Ze doen dat op dat precieze moment in iedere thuiswedstrijd, omdat op 11 september 1714 werd Catalonië officieel bij Spanje gevoegd. ‘’Dat is wat ik echt nog merk van de strijd om de onafhankelijkheid in Catalonië. Voor de rest is het wel echt rustig geworden rondom deze kwestie’’, aldus Konings. Nu is de strijd om de onafhankelijkheid dus redelijk stil in Catalonië, maar kan dat veranderen als Spanje weer een meer rechtse regering krijgt? Gijs Mulder legt uit: ‘’Je kunt het vergelijken met de zwarte pieten discussie. Daar zei Rutte eerst ook dat zwarte pieten bij de Nederlandse cultuur horen, maar later veranderde hij toch van standpunt. Maar nu de PVV misschien wel gaat regeren klinken er geluiden dat we zwarte piet weer gaan terugdraaien. Maar dat kan niet meer, want de maatschappij pikt dat niet meer. En zo is mijn voorspelling ook dat die onafhankelijkheid van Catalonië er nooit meer zal komen. Een groot deel van de Catalaanse bevolking pikt het niet meer als mensen weer beginnen over de onafhankelijkheid. Zeker niet als dat vanuit de regering zal komen.’’  

De kans dat Catalonië dus ooit onafhankelijk gaat worden is dus nihil, maar stel dat het wel gaat gebeuren. Wat zijn dan de nadelen voor Catalonië?  

‘’Veel grote bedrijven zijn al weg uit Barcelona en naar Valencia, Sevilla of Madrid vertrokken. Dat zal als Catalonië onafhankelijk zal worden alleen maar meer worden. Het is niet gelijk zeker dat Catalonië zich mag aansluiten bij de Europese unie, dus dan krijg je ook een soort Brexit’’, aldus Koen Greven, die tot een paar jaar geleden correspondent voor het NRC in Spanje is geweest. Door zo’n soort van Brexit zou Catalonië zichzelf isoleren en daar volgens Greven economisch eerder een nadeel dan een voordeel uit halen. ‘’Als ook qua taal in Catalonië alles in het Catalaans is, dan sluit je jezelf ook buiten. Je bent dan ook minder toegankelijk voor andere landen die geen Catalaans spreken. Maar misschien willen ze dat juist ook wel’’, zegt Greven.  

Volgens Gijs Mulder is het voor de politieke rust ook goed dat de onafhankelijkheid helemaal niet zo’n ding meer is deze dagen. ‘’Het was acht jaar geleden al een onmogelijk plan, maar dat is het nu helemaal geworden. Het is een fantoom, een waanidee. Genoeg Catalanen zijn gewoon heel reëel en weten dat het dus niet mogelijk is. Juist al die mensen die nog steeds hun Catalaanse vlag uit hun raam hebben, daar halen veel mensen hun schouders bij op.’’  

Kater in Catalonië 

Volgens Jorn Lucas, Spanje-correspondent voor BNR-nieuwradio, is Catalonië één van de regio’s waar de drang naar onafhankelijkheid altijd sterk is geweest, maar nu verliest de wens van een onafhankelijk Catalonië dus zijn populariteit. “Ik denk dat mensen een beetje zijn geschrokken van hoe het destijds is gegaan. Er werd veel geschreeuwd, maar weinig daden verricht”. Lucas woont in Spanje en heeft de actualiteiten, of beter gezegd: rellen, scherp gevolgd. Wat hij zag en hoorde deed hem zelfs denken aan Trump. “Het partijkantoor van de PSOE, de socialisten van Pedro Sánchez, zit in een straat genaamd ‘Calle de Ferraz’. Santiago Abascal Conde, partijleider van de extreemrechtse partij VOX, zei op een gegeven moment op Twitter: ‘Vamos a Ferraz’ (We gaan naar Ferraz). Exact hetzelfde als Trump toen hij zijn aanhangers opriep om het Captiool te bestormen. Daar deed het mij toen een beetje aan denken”.  

Die rellen en chaos hebben ervoor gezorgd dat er nu een soort kater hangt in Catalonië, vertelt Eric Storm, universitair hoofddocent Europese geschiedenis bij Universiteit Leiden. “Mensen hebben gewoon gezien dat velen fanatiek betrokken zijn geweest bij dat referendum en dat het uiteindelijk niks heeft opgeleverd. Dat motiveert niet tot nog een poging”. Daarnaast zorgde het dus voor enorme polarisatie. “Die scheidslijnen lopen soms ook dwars door families,” vertelt Storm, “ik heb een collega daar die mij vertelde dat zijn vrouw en dochter fanatiek voor onafhankelijkheid waren, maar hij en zijn zoon waren tegen. En dan vooral omdat ze Messi niet kwijt wilden raken. Als Catalonië onafhankelijk zou worden dan moet FC Barcelona namelijk in een regionale Catalaanse voetbalcompetitie gaan spelen. Maar dat betekent natuurlijk dat ze geen grote salarissen meer kunnen betalen, dus Messi, die rond die tijd zijn contract moest verlengen, heeft een bepaling laten opnemen: mocht Catalonië onafhankelijk worden dan zou het contract ontbonden worden en zou Messi vertrekken”.  

De Europese Unie liet destijds duidelijk weten dat een onafhankelijk Catalonië buiten de EU terecht zou komen. Volgens Storm zou dat een enorme ramp zijn voor Catalonië. “Bovendien was er geen enkel land, zelfs Rusland niet, die de Catalaanse onafhankelijkheid zou erkennen”. Er wordt daarentegen wel steeds meer bekend over gesprekken die hebben plaatsgevonden tussen Rusland en Catalonië, over eventuele flinke financiële en militaire steun vanuit Rusland aan een onafhankelijk Catalonië. “Maar ja, dan zou Catalonië dus een soort vazalstaat van Poetin worden. In 2017 kun je je daar nog iets bij voorstellen, maar tegenwoordig denk ik dat geen enkele nationalist dat nog als een aantrekkelijk scenario ziet”. 

Sneeuwbaleffect in Europa 

Die erkenning als onafhankelijke staat vanuit het buitenland is behoorlijk essentieel. “Als niemand je erkent, dan kun je geen lid worden van, onder andere, de Verenigde Naties, het Internationale Olympische comité, van de FIFA, noem maar op. Je loopt als staat heel veel mis,” legt Storm uit. Stel Catalonië wil toch onafhankelijk worden, dan moeten ze dat op een andere manier benaderen dan voorheen, stelt Henri de Waele, hoogleraar Internationaal en Europees recht aan de Radboud Universiteit. “Je kunt niet als regio eerst een referendum organiseren en dan vervolgens tegen Madrid zeggen: we willen weg. Dat is niet de manier.” Als ze op een legale manier te werk gaan en een meerderheid wil zich loskoppelen van Spanje, dan is dat in principe niet verboden. Alleen dan ben je er nog niet. “Onafhankelijk worden is een hele omvangrijke klus. Een regering heb je al in Catalonië, daar hoef je vrij weinig aan te knutselen. De universiteiten, bibliotheken en scholen zorgen verder voor een deel van de infrastructuur. Maar het regionale politieapparaat moet je bijstellen naar een nationaal niveau, er moet een heel eigen leger worden opgezet, er moet een heel ambassadeursnetwerk worden gevormd, met allerlei mensen die je daarvoor moet opleiden. Het is überhaupt de vraag of er genoeg mensen zijn om die posities te vullen. Daar gaat enorm veel tijd overheen. Voor je het weet ben je jaren bezig voordat je als Catalonië vertegenwoordigd bent op alle plekken waar je vertegenwoordigd wilt zijn”. 

De eventuele onafhankelijkheid van Catalonië wekt zorgen voor de rest van Europa. Volgens de Waele zouden meerdere regio’s in Europa graag het Catalaanse voorbeeld willen volgen, mocht het een onafhankelijke staat worden. “De EU reageert afhoudend. Zodra Catalonië onafhankelijk zou worden, zullen Vlaanderen, Whales, Schotland en Beieren hetzelfde willen doen”. Onafhankelijkheidsgevoelens treden op in meerdere regio’s en de EU wil versplintering voorkomen. Het uitgangspunt is dus de boel bij elkaar houden. Alleen als Spanje akkoord zou gaan met de Catalaanse onafhankelijkheid, zal Catalonië als eigen staat kunnen worden erkent, maar de Waele schat die kans erg klein. “Catalonië is niet de enige regio in Spanje die onafhankelijkheid wil, als Spanje akkoord gaat blijft er uiteindelijk niks meer van over”. Een EU met meerdere en kleinere staten is niet ondenkbaar, maar volgens Storm moeten we juist meer van die fragmentatie af. “Wat je nu eigenlijk ziet is dat China, Rusland en de Verenigde Staten hele grote mogendheden zijn. Natuurlijk kun je meer als onafhankelijke staat: je kunt dan overal ambassades gaan openen, je kunt aan tafel zitten bij internationale onderhandelingen, je kunt je voetbalelftal naar een wereldkampioenschap sturen. Dat kun je als regio allemaal niet. Maar als klein staatje kun je gewoon vermalen worden door die grote machten. Iedereen begrijpt nu dat die brede paraplu van Europa gewoon ook bescherming biedt”. Catalonië worstelt daarnaast met allerlei problemen, zoals de enorme droogte, die opgelost moet worden en volgens Lucas krijgen ze dat niet voor elkaar zonder extra steun van Spanje. “Het lijkt mij gedoemd om te mislukken. Ik zou zeggen: Catalanen, serieus, je hebt al hartstikke veel onafhankelijkheid. Houd op met mekkeren. Zorg dat je je milieuproblemen, economische problemen en de Russen buiten de deur houdt. Daar heb je je handen al vol genoeg aan”.