In een tijd waarin sportverenigingen door heel Nederland kampen met een teruglopend aantal vrijwilligers, vormt Wijhe’92 een opvallende uitzondering. De club ziet het vrijwilligersbestand al jaren stabiel blijven, terwijl andere verenigingen moeite hebben om structurele functies gevuld te krijgen. Wat Wijhe’92 precies anders doet dan veel andere sportclubs, wordt zichtbaar zodra de organisatie achter de schermen wordt bekeken.

Het aantal mensen dat vrijwilligerswerk doet, neemt al jaren af, ook in de sportsector. Toch zijn vrijwilligers essentieel voor het gezond functioneren van sportverenigingen. Een van die verenigingen die hier sterk afhankelijk van is, is Wijhe’92. Ook zij merken dat steeds minder mensen bereid zijn om vrijwilligerswerk te doen. Toch merkt Wijhe’92 zelf nauwelijks iets van deze afname; volgens voorzitter Edward Rosendaal zien zij zelfs het tegenovergestelde.

Janine van Kalmthout, sportonderzoeker bij het Mulier Instituut, voerde onlangs een studie uit naar vrijwilligerswerk in de sport. “De belangrijkste conclusie is dat 9 procent van de Nederlanders van 12 jaar en ouder in 2022 maandelijks of vaker actief was als sportvrijwilliger. We zien daarnaast dat de bereidheid om bestuurs- en commissiefuncties te vervullen afneemt. Het aantal vrijwilligers dat structurele taken op zich neemt daalt, terwijl het aandeel dat incidentele taken uitvoert stabiel blijft of zelfs groeit,” aldus van Kalmthout.

Veel mensen zijn dus nog wel bereid om bijvoorbeeld een kantinedienst te draaien, maar niet om een bestuursfunctie op zich te nemen. Ook Van Kalmthout herkent dit: “Sportclubs hebben vooral moeite met het vinden van vrijwilligers voor bestuursfuncties of andere taken binnen de vereniging die veel verantwoordelijkheid met zich meebrengen. Toch geeft een groot deel van de verenigingen (81%) aan dat zij over voldoende vrijwilligers beschikken. Tegelijkertijd zijn veel clubs continu op zoek naar extra helpende handen.”

Een van de verenigingen die aangeeft tevreden te zijn met het aantal helpende handen is Wijhe’92. “We hebben zo’n 300 vrijwilligers, en we kunnen echt niet zonder,” zegt voorzitter Rosendaal. “Deze mensen zijn essentieel. Zonder hen stort een vereniging gewoon in. Gelukkig hebben wij op dit moment genoeg mensen die willen helpen.”

Toch herkent Rosendaal de landelijke trend die Janine van Kalmthout beschrijft. Ook bij Wijhe’92 is het veel moeilijker geworden om vrijwilligers voor structurele taken te vinden dan voor incidentele klussen. “Nieuwe leden moeten zich bij inschrijving voor minimaal één taak opgeven. Maar we zien dat bijna iedereen kiest voor de simpele, korte taken zonder verantwoordelijkheid,” legt Rosendaal uit.

Over hoe Wijhe’92 wél voldoende vrijwilligers weet te vinden, zegt Rosendaal het volgende:
“De cultuur binnen je club is heel belangrijk. Het voor-elkaar-door-elkaar-gevoel is het ideaal van elke lokale vereniging. Bij ons is dat niet perfect, maar wel heel sterk. Iedereen wil best iets doen, maar niet elke week. Daarom is de coördinatie van de vrijwilligerstaken ontzettend belangrijk, en die verloopt bij ons goed. De combinatie van elkaar helpen, een sterke en gezellige clubcultuur en goede organisatie zorgt ervoor dat vrijwel iedereen bereid is om vrijwilligerstaken op zich te nemen.”

Iemand die deze cultuur ook duidelijk herkent bij Wijhe’92 is Jorn Nijland. Hij is al meerdere jaren vrijwilliger bij de club. “Ik ben vooral in de kantine te vinden,” zegt Nijland lachend. “Maar zonder grappen: de sfeer voor vrijwilligers binnen deze club is geweldig. Iedereen wil elkaar helpen. Zelf ondersteun ik vooral de kantinecommissie en help ik mee om alles daar goed te laten draaien.”

Toch merkt Nijland dat het tekort aan mensen voor bestuurlijke functies soms lastig is. “Ik ben altijd actief geweest binnen de kantinecommissie, maar tegenwoordig word ik steeds vaker gevraagd om ook andere commissies te ondersteunen. Ik help graag, maar ik heb natuurlijk niet overal verstand van. We moeten dus echt nieuwe mensen vinden voor deze functies, maar dat blijkt behoorlijk moeizaam te gaan.”

Om het vrijwilligersbestand op peil te houden, hanteert Wijhe’92 een veelzijdige aanpak. Zo worden taken flexibel en overzichtelijk aangeboden, zodat leden zelf kunnen kiezen hoeveel tijd ze investeren. “We proberen kleinere, kortere taken aan te bieden, zodat mensen het makkelijker kunnen combineren met werk of gezin,” legt Rosendaal uit. Ook worden digitale tools ingezet voor planning en communicatie, waardoor vrijwilligers sneller en eenvoudiger hun diensten kunnen inroosteren.

Daarnaast hecht de club veel waarde aan waardering en erkenning. Jaarlijks is er een speciale vrijwilligersavond om iedereen in het zonnetje te zetten. Nieuw bij Wijhe’92 is de zogenaamde bijdrageplicht: ieder lid meldt zich bij inschrijving aan voor minstens één vrijwilligerstaak, zodat de last niet alleen bij een kleine groep komt te liggen.

Volgens sportonderzoeker Van Kalmthout zijn dit precies de strategieën die in onderzoek het meest effectief blijken: flexibiliteit, duidelijke taken, sociale waardering en een lichte verplichting dragen bij aan betrokkenheid en continuïteit. Bij Wijhe’92 werkt dit al concreet: de club ervaart een stabiel aantal vrijwilligers en minder druk op de vaste kern.

Voor de toekomst kijkt de vereniging verder dan de huidige leden. Er wordt ingezet op samenwerking met scholen, deelname aan de maatschappelijke diensttijd en het betrekken van jongeren in speciale teams, zodat ook de volgende generatie een actieve bijdrage kan leveren. Zo probeert Wijhe’92 het vrijwilligerswerk structureel veilig te stellen, ondanks de landelijke trend van afnemende inzet.