Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem in Nederland. CBS meldde vorig jaar dat 10% van de Nederlandse bevolking zich eenzaam voelt. Om dit tegen te gaan, rollen er elk jaar meer initiatieven uit in het kader van de Week tegen Eenzaamheid. Een voorbeeld daarvan zijn de ‘Praotbankies’, die de gemeente Emmen heeft neergezet in haar wijken. Hoe goed het ook bedoelt is, zulke initiatieven zijn niet de oplossing om het probleem structureel op te lossen. “Het oplossen van eenzaamheid vraagt om een persoonsgerichte aanpak.”  

Op ongeveer 10 minuten lopen vanaf het station in Emmen staat een houten bankje, midden in een hofje op de Prinsenlaan. Het weer nodigt nog niet direct uit om erop te gaan zitten. De lucht is grauw en grijs en de wind voelt koud aan het gezicht. Het bankje zelf daarentegen, ziet er een stuk uitnodigender uit. Het hout lijkt nog splinternieuw en op de leuning staat de volgende tekst gebrand: ‘Praotbankie.’  

Van 25 september tot 1 oktober was het de Week tegen Eenzaamheid. Tijdens deze week wordt aandacht gevraagd voor het thema eenzaamheid in Nederland. Dat is nodig, want veel mensen hebben last van eenzaamheidsgevoelens. Uit onderzoek van het CBS uit 2024 blijkt dat gemiddeld 10% van de Nederlandse bevolking van vijftien jaar of ouder gevoelens van eenzaamheid ervaart.   

Een van die initiatieven is het ‘Praotbankie’. Dat is een initiatief uit de gemeente Emmen. Het zijn houten bankjes die gemaakt worden door Werkpro. Dat is een bedrijf voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Erika Santinge is initiatiefnemer van de bankjes. Ze is namens de gemeente projectleider voor het project: ‘Eén tegen eenzaamheid.’ “We willen iets doen tegen het hoge percentage eenzaamheid in de gemeente Emmen.” Dat percentage is in de gemeente Emmen bijna 50%. Het idee achter de bankjes is dat als buren elkaar tegenkomen op straat, dat ze dan op het ‘Praotbankie’ gaan zitten en even echt de tijd nemen om met elkaar te praten.   

Er zijn verschillende soorten eenzaamheid. Het is globaal te onderscheiden in twee groepen. De eerste is sociale eenzaamheid. Dat wil zeggen dat een persoon weinig sociale contacten heeft. De tweede groep is emotionele eenzaamheid. Dat betekent dat iemand best wel veel sociale contacten kan hebben, maar zich toch eenzaam voelt. Dat gebeurt bijvoorbeeld na een echtscheiding of verhuizing. Dan heb je vaak geen mensen meer om je heen waar je echt je gevoelens mee kan bespreken. Dat kan een eenzaam gevoel geven.   

De ‘Praotbankies’ zijn gericht op die sociale eenzaamheid. “We hebben als werkgroep gekeken naar hoe we de sociale kring wat kunnen vergroten. Daarbij hebben we echt niet in ons hoofd: ‘we gaan de eenzaamheid eens even oplossen.’ We willen kijken hoe we met kleine initiatieven een verschil kunnen maken.”  

Magali Brink heeft gevoelens van eenzaamheid ervaren toen ze verhuisde naar een andere plek. “Ik ben verhuisd naar Limburg, terwijl ik zelf uit Brabant kom. Ik merkte dat ik eigenlijk helemaal geen klik had met de mensen uit Limburg en dat ik me daardoor heel erg terugtrok.” Dit gevoel heeft grote impact gehad op haar leven. “Mijn leven bestond alleen nog maar uit werken, sporten en slapen. Daardoor ging ik het sporten en werken extra veel doen, zodat ik niet alleen thuis zou zitten.” Ze raakte ondervoed en gestrest. “Ik wist dat mijn lichaam rust nodig had. Toch wilde ik niet naar huis gaan. Als ik thuis ben, wat dan? Dan ben ik alleen.”  

Ymkje van den Dobbelsteen is gecertificeerd eenzaamheidsdeskundige en geeft adviezen over effectieve aanpak tegen eenzaamheid. Volgens haar zijn initiatieven, zoals de ‘Praotbankies’, geen manier om het probleem structureel op te lossen. “Om niet meer eenzaam te zijn, moet een persoon een verandering doormaken. Daarvoor is een persoonsgerichte aanpak nodig.” Dat moet vooral vanuit de persoon zelf komen, vertelt ze. “Als je last hebt van je tanden, dan ga je naar de tandarts. Als je last hebt van je spieren, ga je naar de fysiotherapeut. Toch gaan we als we eenzaam zijn opeens naar een kletskassa bij de supermarkt. Dat is niet de oplossing. Ook dan moet je een specialist opzoeken.”  

Dat het oplossen van eenzaamheid vraagt om persoonsgerichte aanpak, dat weet Santinge ook. “Het heeft geen zin als de gemeente van bovenaf gaat zeggen: je moet vaker naar je buren omkijken. Dat moet vanuit mensen zelf komen.” De bankjes zijn dan ook op specifieke plekken geplaatst, om die betrokkenheid te stimuleren. “We staan nu in een hofje waar in korte tijd twee buren zijn overleden. Dat doet iets met de rest van de buren. Ook bijvoorbeeld als er straks nieuwe mensen komen wonen. We hebben het ‘Praotbankie’ hier neer gezet, om er toch te stimuleren dat wanneer de buren een praatje met elkaar gaan maken, dat ze dan echt de tijd voor elkaar nemen.’  

Brink ging hulp zoeken bij een jongerenorganisatie Join Us. Van daaruit heeft ze veel nieuwe contacten opgedaan en mensen ontmoet waarmee ze goed kan praten. Dat laatste was voor haar heel belangrijk. “Het is fijn dat je mensen tegenkomt die hetzelfde meemaken als jij.” Daarnaast heeft ze ook in haar partner iemand gevonden waarbij ze zich thuis voelde. “Hij betrekt mij overal in, we gaan vaak samen dingen doen en via hem leer ik nieuwe mensen kennen.”  

Of de ‘Praotbankies’ het gewenste effect zullen bereiken is nog even de vraag. “We hebben ze natuurlijk in oktober pas geplaatst en in de tussentijd is het niet zulk mooi weer geweest dat de bankjes echt gebruikt worden,” vertelt Santinge. Wel is duidelijk dat de ‘Praotbankies’ in 2026 verder worden verspreid in de gemeente Emmen. “Dat doen we dan wel in het voorjaar, als het wat beter weer is!” 

(Foto: Erica Santinge op het ‘Proatbankie’, door Julia Kiel)