“I am young, and I love to be young” zong popidool Lesley Gore in 1964. Een sentiment dat niet meer onder jongeren te vinden is. Tegenwoordig zijn steeds meer jongeren niet blij met hun levensfase. Keuzestress, burn-out’s en FOMO typeren generatie Z.
Hoe komt dat? En hoe komt het dat zo een grote groep jongeren het begin van hun volwassen leven niet zien als een zegen, maar als een last.
Voorheen kon men na de middelbare school een goede baan vinden, een huis kopen en met één inkomen een huishouden draaien. Een 23-jarige in 1960 was net getrouwd, kocht zijn/haar eerste huis en zou over een jaar een kind krijgen.
Een 23-jarige anno 2023 heeft een studieschuld, wacht nog 7 jaar om te trouwen, kan pas over 7 jaar een huis te kopen en zal pas over 8 jaar een kind krijgen.
De wereld is veranderd. Waar het in 1960 nog normaal was om te gaan werken na de middelbareschooltijd, zijn twintigers nu massaal aan het studeren. Studeren wordt aangemoedigd. Het is een culturele norm om te studeren, maar de onderscheidende positie die een studie in de jaren 70 of 80 met zich meebracht, bestaat niet meer. Het alternatief: gaan werken na de middelbare school is ook geen optie meer.
De studeercult is er niet zonder reden. In de jaren 70 en 80 lukte het jongeren steeds minder goed om een goede baan te krijgen na hun middelbareschooltijd. Om zich toch te onderscheiden volgden ze een studie. Zo ontstond een culturele norm: ‘Wie wat van zijn leven wil maken moet gaan studeren.’ Studeren was niet alleen een sociaal-economische springplank. Het was een leuke hobby. Je kon leven van een basisbeurs, een goedkope kamer huren en zo lang over je studie doen als je wilde.
Die wereld bestaat tegenwoordig niet meer. Studieschulden van 50 duizend euro zijn niet uitzonderlijk, de kans om daarna een huis te kunnen kopen is klein en de kans op een vaste baan nihil.
Het is eigenlijk geen wonder dat deze generatie vol mentale klachten zit. Het optimistische toekomstbeeld waar voorgaande generaties mee zijn groot gebracht is vervangen voor een cynisch en pessimistisch toekomstbeeld.
In de jaren 60 was het vinden van een baan, werken en een huis kopen de culturele norm. In de jaren 80 was het de culturele norm om eerst te gaan studeren, daarna een goede baan vinden, trouwen en een huis te kopen. Nu is dat nog steeds de norm, maar waar de culturele norm vroeger nog een succesformule was, is dat nu niet meer het geval.
Het toekomstbeeld van generatie Z is een toekomst waarin ze met twee inkomens geen huis kunnen kopen, een studieschuld hebben en een onzekere toekomst tegemoet gaan waarbij ze pas op hun veertigste een vast contract krijgen.
Studeren we nog wel omdat het werkt? Wegen de kosten nog wel op tegen de baten of is het een gedateerd concept?
De generaties voor generatie Z verkopen studeren als de succesformule omdat dat voor hen goede resultaten heeft opgeleverd. De culturele norm is enorm dominant, maar het slaagt er niet meer in om jongeren verder te helpen. Culturele normen kunnen nuttig zijn. Ze kunnen houvast bieden, progressie stimuleren en zorgen voor stabiliteit. Maar culturele normen die niet meer overeenkomen met de realiteit werken beperkend, demotiverend en resulteren in onmacht.
Het is de taak van een samenleving om de cultuur constant aan te passen aan het heden en perspectief te blijven bieden aan een nieuwe generatie. Onze samenleving is er niet in geslaagd jongeren een hoopvol perspectief te bieden.
Oude methodes worden niet vervangen voor nieuwe, problemen worden niet opgelost. Als onze samenleving er niet in slaagt om een nieuwe culturele norm voor jongvolwassenen te creëren dan bestaat het risico dat pessimisme de nieuwe culturele norm wordt.
De nieuwe popidolen zingen niet meer over het plezier van jong zijn. “I’m not okay, I feel so scattered” zingt Billie Elish, het popidool van generatie Z.