Bij de regeling ‘Inkomen ouders buiten beschouwing laten’ (Iobbl) kunnen studenten ervoor kiezen om het inkomen van één of beide ouders niet mee laat tellen bij de berekening van de aanvullende studiebeurs. De hoogte van de beurs gaat met deze regeling omhoog. Als student kun je hier alleen aanspraak op maken als er een structureel conflict met ouder is of als deze niet in zicht is. Uit een steekproef bij verschillende studenten blijkt dat deze regeling volstrekt onbekend is.
Verbijsterd kijkt de gedupeerde Davey van de Vondervoort uit het raam, terwijl de nieuwe informatie over financiële regelingen voor studenten bij hem indaalt. “Als ik van deze regeling had geweten, dan had ik in de moeilijke periodes gewoon fatsoenlijk te eten gehad”, foetert hij.
Bij de uitbetaling van de studiefinanciering van een van de ondervraagde studenten wordt er maandenlang geld ingehouden, omdat één of beide ouders plotseling meer is gaan verdienen. De student zou volgens een brief van Duo, door die wijziging in het inkomen, een aantal maanden te veel geld hebben ontvangen. De hoogte van het ingehouden bedrag was voor deze student afgerond honderdzeventig euro. Deze student wist niet van de regeling Iobbl af. “Dat is voor een student een hoop geld”, vindt Van de Vondervoort.
Afgelopen jaar kwam het Centraal Planbureau met cijfers over studenten die maandelijks geld tekort kwamen rondom de aanvullende studiebeurs. Tienduizenden mbo-studenten hadden namelijk geen aanspraak gemaakt op de aanvullende beurs, waarbij studenten gemiddeld honderdnegentig euro kunnen ontvangen. Ook bij deze regeling, die de hoogte van de beurs bepaalt, geven verschillende studenten aan dat ze ook nu niet van de regeling wat weten. Duo geeft aan dat ze geen aantallen kunnen geven bij hoeveel studenten hier jaarlijks geen aanspraak op maken. Daarnaast onderzoekt Duo hoeveel studenten er jaarlijks wel gebruik van maken en welk bedrag er per jaar te besteden is. Ook legde de LSVB legde geen concrete getallen voor rondom hoeveel gedupeerde studenten er zijn. De omvang an dit probleem is daarom een raadsel. Daarnaast worden er voor zowel het Nibud als door de LSVB verwijten naar Duo gemaakt dat studenten niet voldoende worden geïnformeerd. Duo daarentegen wijst naar de wetgeving die hun belemmert.
Niets te eten
Voor de inmiddels werkende Van de Vondervoort komt de informatie over de regeling Iobbl als een mokerslag. Eerder vroeg hij de aanvullende beurs al niet aan omdat hij bang was dat het per definitie een lening was en nu hoort hij ervan dat hij nog meer geld had kunnen ontvangen. “Ik voel mij echt genaaid”, legt Davey uit. “Ik had het tijdens het studeren financieel erg moeilijk gehad en ik maakte me een lange tijd zorgen”, voegt hij daaraan toe. Ondanks dat het voor hem zeldzaam was dat hij een dag helemaal niets kon eten, waren die dagentegen er wel. “Ik sloot mij daarom dan ook regelmatig van uitjes met vrienden uit, omdat ik niet constant wilde vragen of iemand tijdens het uitgaan bijvoorbeeld mijn bier wilde betalen.” Voor hem hadden deze financiële regelingen, waar hij achteraf gezien recht op had, dus enorm bij kunnen dragen aan de jaren dat hij nog studeerde.
Ook Shirley Hebels, studente aan het ROC in Tilburg, wist niet van de twee regelingen af. “Er is mij hier nooit op school iets over verteld en mensen uit mijn klas spraken hier onderling ook nooit over”, legt Hebels uit, “Dus tot op de dag dat iemand mij vroeg of ik een aanvullende beurs hadwist ik er nog niets van.” Na dit gesprek heeft ze direct haar moeder gebeld en maakte ze aanspraak op de regeling.
Terugkerend probleem wekt wantrouwen
“Als je het maar niet benoemt, dan weten studenten er niet van en is er niets aan de hand”, vertelt Davey. Shirley sluit zich hier volledig bij aan: “Het is echt stom dat wij dit allemaal zelf moeten regelen en dat we ook zelf achter de informatie moeten komen”, geeft ze verhit weer. Het vertrouwen in de uitvoeringsorganisatie is voor hen daarom ook weg. Ook legt Hebels uit dat ook haar studiegenoot, Daniek Bastiaanse, niet serieus genoeg wordt genomen. “Ze ziet haar vader nooit en deze betaalt niet mee aan haar studie, maar toch kan zij geen aanspraak maken op de regelingen.” Bastiaanse laat per mail weten dat ze nu naast haar studie erg veel moet werken om haar studiekosten te kunnen betalen. Ondanks dat ze, aan de hand van haar verhaal en de door Duo opgestelde criteria, recht lijkt te hebben op de regeling, staat ze nu met lege handen en een overvolle agenda. Daarnaast kent ook zij weer een aantal studenten die hetzelfde is overkomen.
Ook de LSVB is een verhaal als dat van Bastiaanse niet ontgaan; “Heel veel studenten willen of kunnen het niet aanvragen omdat de drempel hiervoor te hoog is”, legt woordvoerder Julia van der Haring uit. Het niet kunnen zit hem in de hoeveelheid en de inhoud van de bewijslasten. Daarnaast legt Van der Haring, woordvoerder van studentenvakbond LSVB, uit dat ze ‘niet veel vertrouwen in duo’ heeft omdat Duo ‘niet bereid is om mee te denken’.
Duo wist van niks
Woordvoerder Duo, Bert Viel, reageert zowel verbaasd als teleurgesteld bij het horen van de verschillende verhalen van studenten. “Het is jammer dat studenten hier niets van weten en daarmee geld laten liggen”, legt Viel uit. Volgens hem zijn deze klachten des te vreemder omdat Duo ook voorlichtingspakketten geeft, zodat de informatie bij de belanghebbenden aankomt. Vanwege het eerdere scenario met de aanvullende beurs heeft Duo volgens Viel meer beweegruimte van hogerop gekregen om studenten op een betere manier te informeren. Bij de vraag hoe studenten zonder de voorlichtingspakketten überhaupt de regeling Iobbl op de website terug moesten vinden twijfelt Viel even: “Dit zou je in de eerste plaats bij het aanvragen van de studiefinanciering in moeten kunnen zien.” Ondanks dat de informatie, met het enige doorklikken, op de website staat is deze ‘niet goed vindbaar’, aldus Van Den Haring.
Naast het feit dat sommigen studenten vrijwel niets of helemaal niets van de regeling weten, is het voor Viel ook nieuwe informatie dat sommige van hen zich niet prettig voelen bij het aanvragen van de regeling. Viel beroept zich op de juist positieve ervaringen die hij bij de navraag van Duo-medewerkers heeft meegekregen. Wel heeft hij begrip voor de studenten en legt uit dat ‘sommige vragen wellicht pijnlijk kunnen zijn, maar dat is gelukkig niet voor iedereen’. Hierbij legt hij ook uit dat de studenten wordt gevraagd om bewijslasten te verzamelen, om daarmee hen zo goed mogelijk te helpen.
Eventuele aanpak voor het probleem
Verder is Duo voorstander van het automatiseren van de regeling, maar dit is niet mogelijk. “Heel veel mogen we namelijk niet automatisch uitvoeren en dat is ook de voornaamste reden van de problemen”, geeft hij toe. Het blijft daarom volgens hem een lastige kwestie. Minister van onderwijs, Robbert Dijkgraaf, gaf aan dat automatisering niet toepasbaar is. “Per situatie zijn voorwaarden gesteld waaraan Duo toetst of een student in aanmerking komt. Om dit vast te stellen heeft Duo gegevens en verklaringen nodig die niet (altijd) worden geregistreerd – niet bij Duo, noch bij andere (overheids-)instanties.”
Nibud en LSVB pleiten vooralsnog voor betere voorlichting; “Er zijn heel veel studenten die van hun ouders meekrijgen hoe je, je moet aanmelden voor een studie of hoe je, je moet aanmelden voor het collegegeld, maar bij studenten zonder ouders dan is het aan jou om het hele helemaal in je eentje uit te zoeken”, weerlegt Van der Haring. Omdat het probleem, nu steeds meer jongeren gescheiden ouders hebben, voor de LSVB groot genoeg lijkt te zijn willen ze hier iets aan gaan doen en leggen ze het voor in de reflectieraad. Voor de extra voorlichting zet Duo zich dan ook in en sturen studenten in aanstaande week mails over de regeling. Daarnaast is er aan het begin van afgelopen zomer de toezegging tegenover het ministerie van onderwijs gedaan om nog meer voorlichting te geven.
Te laat voor Van der Vondervoort
Inmiddels is de regeling Iobb voor Van de Vondervoort te laat. Had hij hier wel aanspraak op gemaakt had dit zijn studentenleven veel makkelijker gemaakt. Inmiddels is hij na het switchen tussen studies gestopt met studeren en werkt hij in de snackbar bij hem in de buurt. Studeren bevalt hem niet meer en met de achterliggende financiële rompslomp is hij ook klaar.
Foto: Mitchell de Vries
Bijschrift: Student tast in de buidel bij regeling Iobbl