Na ruim tien jaar afwezigheid keert het Fries terug als volwaardige universitaire bacheloropleiding. Vanaf komend studiejaar kunnen studenten zich weer inschrijven voor een zelfstandige bachelor Friese Taal en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen (RuG). Wat heeft ervoor gezorgd dat de opleiding terugkeert? Wat betekent de terugkeer voor het behoud van de Friese taal en cultuur? En wie zijn de studenten die voor het Fries kiezen?

De terugkeer

Tot 2013 konden studenten aan de RuG een volledige bachelor- en masteropleiding Friese Taal en Cultuur volgen. Daarna werd de studie opgeheven en opgenomen in de bredere opleiding Minorities & Multilingualism, waarin het Fries slechts als keuzerichting overbleef. Ook die wordt afgebouwd, door bezuinigingen en een gebrek aan studenten.

Om het Fries op academisch niveau te behouden, heeft de overheid besloten de volwaardige bacheloropleiding nieuw leven in te blazen. Deze zomer werd dat officieel vastgelegd in een convenant, ondertekend door de RuG, provincie Fryslân en de ministeries van Onderwijs (OCW) en Binnenlandse Zaken (BZK).

Volgens Joke Corporaal, woordvoerder van provincie Fryslân, is dit het resultaat van jarenlange samenwerking en politieke inzet: ,,Fries is een basisvoorziening die er moet zijn, zodat de eigen rijkstalen bestudeerd kunnen blijven worden,” zegt ze. ,,De provincie financiert al langer de leerstoel Friese Taal en Cultuur en zet die steun de komende tien jaar voort binnen het convenant.’’

Niet iedereen hoeft Frisist te worden

Anne Merkuur, universitair docent Fries aan de RuG, is nauw betrokken bij de ontwikkeling van de nieuwe bacheloropleiding. Ze zal zelf ook verschillende Friese vakken gaan geven: ,,Ik heb samen met een hoogleraar de opdracht gekregen om de nieuwe studie vorm te geven,” vertelt ze. ,,We hebben het zodanig gedaan dat er veel kruisverbanden zijn met de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur. Daardoor kunnen we gezamenlijke vakken aanbieden, wat niet alleen efficiënter is, maar ook leuker voor studenten. Ze leren tenslotte veel van elkaar.”

Volgens Merkuur is het realistisch om te verwachten dat de opleiding nooit grote aantallen studenten zal trekken: ,,We rekenen op slechts een paar studenten per jaar, en dat is prima. Het hoeft ook niet groter te zijn. De opleiding kan immers financieel goed bestaan, mede dankzij de bijdragen van het Rijk en provincie Fryslân.”

Toch benadrukt ze dat de terugkeer van een zelfstandige Friese studie van groot belang is voor de toekomst van de taal én de regio: ,,Studenten die Fries studeren, vinden vrijwel altijd snel werk binnen het Friese kennisveld; van culturele instellingen en onderwijs tot beleid en lokale overheden.’’ De provincie heeft bovendien ambitieuze plannen voor de versterking van het Fries, en daarvoor zijn Fries-theoretisch opgeleide mensen nodig, vertelt ze. “Denk aan mensen die zich bezighouden met taalonderzoek of beleidsontwikkeling, of functies bekleden binnen de kunst, cultuur en media.”

Daarnaast biedt de nieuwe bacheloropleiding studenten de mogelijkheid om eenvoudig een onderwijsbevoegdheid te behalen. ,,Dat is belangrijk, want daarmee kan het vak Fries op middelbare scholen in de provincie worden versterkt,” legt ze uit. ,,Daarnaast draagt een volwaardige Friese studie bij aan de status van de taal, aan de positie van Friesland als meertalige regio, en aan het behoud van kennis over onze eigen rijkstaal.”

Fries als keuze

Rynke van den Berg (19) is ‘half Fries’ en spreekt de taal met haar vader en een deel van haar familie, maar groeide deels op in Zwitserland. Ze had tot haar studie weinig contact met de Friese cultuur: ,,Ik kon wel Fries spreken, maar niet schrijven,” vertelt ze. ,,Toen ik een keuzevak moest kiezen, leek dat mij een mooie kans om me meer te verdiepen in de Friese taal en cultuur.”

Ze volgt momenteel de track Fries binnen de bachelor Minorities & Multilingualism, die binnenkort stopt. Rynke is de enige student in haar jaargang die de volledige Friese track volgt. ,,Binnen mijn studie zijn we veel bezig met minderheden, minderheidstalen en diversiteit. Het behoud van de Friese taal en cultuur is daarom belangrijk,” zegt ze. ,,Het gaat niet alleen om mijn persoonlijke band met het Fries, maar ook om het belang van minderheidstalen voor culturele diversiteit. Het zou zonde zijn als een taal die door meer dan een half miljoen mensen wordt gesproken, zou verdwijnen.”

Voor Rynke is de komst van een zelfstandige bachelor Fries dan ook een belangrijke stap. ,,Het is goed dat er weer een volwaardige opleiding komt. Met een eigen bachelor kunnen studenten zich specialiseren en kan wetenschappelijk onderzoek naar de Friese taal en cultuur verder worden ontwikkeld.”

Ze kijkt ook naar de mogelijkheden voor haar eigen toekomst: “Ik denk er zeker over na om iets met het Fries te doen. Het spreekt me aan om bij te dragen aan het behoud van de Friese taal en cultuur. Hoe precies weet ik nog niet, maar ik zou graag verder studeren in het Fries en later werkzaam willen zijn in onderwijs of journalistiek, of bij organisaties die zich bezighouden met de taal.”

Foto: GrootSneek