NEDERLAND – Elke stalbrand is schadelijk voor mens, dier en natuur. Volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) verbetert de brandveiligheid van stallen echter niet. Stalbranden komen nog altijd geregeld in het nieuws. Ook vorige week woensdag waren 50.000 kippen de dupe van een grote stalbrand in Puiflijk. De afgelopen 9 jaar hebben er gemiddeld 42 per jaar plaatsgevonden in Nederland.
Vera van Stapele
11 januari 2024
Waar brand is, is ook altijd rook. Omwonenden worden niet voor niets standaard gevraagd om hun ramen en deuren te sluiten. Marcel Kamphuis, vakspecialist brandveiligheid Twente, vertelt dat de brandweer meteen probeert te inventariseren welke stoffen de lucht ingaan. Hierdoor kunnen zij gezondheidsrisico’s voor omwonenden voorkomen. “Wij proberen soms om rookwolken neer te slaan met een sproeistraal. De waterdruppeltjes halen dan de gevaarlijke stoffen deels weg.”
Niet alleen gezondheidsrisico’s voor omwonenden zijn een probleem, ook depositie komt voor. Wanneer er stofdeeltjes op de grond neerkomen heeft dit gevolgen voor de omliggende natuur. Kamphuis: “Als een stal bedekt is met bijvoorbeeld asbest komt dat door de brand in de omgeving terecht. Dieren kunnen daar dan absoluut niet meer grazen.”
In oktober 2023 meldde de OvV dat de aanpak van stalbranden niet opschiet en dat de brandveiligheid van stallen niet verbetert. Er is zelfs een trendlijn te zien in het aantal stalbranden in het afgelopen decennium. Wageningen University & Research (WUR) publiceerde vorig jaar een dossier over het voorkomen van stalbranden. Daarin geeft de universiteit aan dat stalbranden vaak een technische oorzaak hebben, zoals kortsluiting of oververhitting van elektrische apparaten. Dezelfde maatregelen toepassen die gelden voor onze huizen heeft geen nut zegt onderzoeker Hilko Ellen. “Rookmelders zoals gebruikt in woonhuizen werken niet in stallen vanwege het agressieve milieu. Hoe ver je gaat in het toepassen van maatregelen is een maatschappelijke afweging waarbij de prijs voor de consument, het niveau van veiligheid dat men acceptabel vindt, en de invloeden op andere aspecten zoals milieu en economische haalbaarheid meespelen.”
Op alle veehouderijen is de kans op een stalbrand in eerste instantie even hoog zegt Ellen. De grootte van een stal speelt daarbij geen rol. Slecht onderhoud van elektrische apparatuur is wat de kans op brand vergroot. “Het verkleinen van de brandcompartimenten in een bestaande stal is een grote ingreep en vaak technisch niet uitvoerbaar. Bij nieuwbouw is het een goede optie om het aantal dieren dat omkomt bij een brand te beperken. Dat heeft dus geen invloed op het aantal branden, maar wel op de gevolgen”, aldus Ellen.