Volgens Bob Coenraats, adviseur binnen het CPS dat zich inzet om scholen te adviseren die zich duurzaam willen ontwikkelen, zijn korte oppervlakkige teksten die leerlingen krijgen de oorzaak van de afname van leesvaardigheid in het voortgezet onderwijs. ‘’Biedt leerlingen rijkere teksten aan’’, zegt Coenraats. Sharon Plass, die al 30 jaar docent is binnen de Carmelstichting, denkt daarentegen dat er meerdere oorzaken zijn.
In de afgelopen jaren is de taalvaardigheid onder leerlingen in het voortgezet onderwijs fors gedaald. Uit onderzoek van PISA blijkt dat een op de drie Nederlandse scholieren niet begrijpt wat er in de tekst staat en de informatie uit de tekst niet kan koppelen aan de eigen kennis. Volgens adviseur Coenraats van het CPS is het belangrijk dat leerlingen uitgedaagd worden door ze rijkere teksten aan te bieden met actuele thema’s uit hun leefwereld. Bij het vak Nederlands wordt er volgens hem namelijk te veel gehamerd op hoofdgedachten en leesstrategieën, waardoor de informatie in de tekst niet meer gewaardeerd wordt. Bij andere vakken werkt het hetzelfde volgens Coenraats. Begrijpend lezen zou namelijk niet alleen aangeboden moeten worden bij Nederlands, maar ook bij vakken zoals Aardrijkskunde en geschiedenis.
Sharon Plass, die al 30 jaar docent is binnen de Carmelstichting, constateert ook een gebrek aan taalvaardigheid onder leerlingen. Bij het vak Duits waarin zij lesgeeft, merkt ze dat leerlingen meer moeite hebben met een vreemde taal wanneer ze de basisvaardigheden van de Nederlandse taal niet beheersen. Volgens Plass gaat het om de manier waarop kinderen in het onderwijs gestuurd worden. ‘’Er wordt voornamelijk ingezet op het verbeteren van de reken- en taalvaardigheid, daar is op zich niets mis mee, maar vergeet niet voorafgaand kinderen te ondersteunen bij het langer bezig zijn met een taak, ook als deze niet direct je interesse heeft. Niet alles hoeft altijd ‘leuk’ te zijn.’’
Digitalisering zou volgens Plass ook een rol hebben gespeeld in de afname van taalvaardigheid in het voortgezet onderwijs. Doordat er op social media veel korte filmpjes en teksten worden aangeboden, hebben jongeren volgens Plass een slechter concentratievermogen gekregen. Coenraats denkt hier daarentegen anders over. Volgens hem is er geen duidelijke verklaring dat digitalisering heeft geleid tot minder leesmotivatie voor langere teksten. Volgens Coenraats kan de moderne manier van lesgeven heel goed werken. ‘’In het Verenigd Koninkrijk zien we al een mooie stijgende lijn in de leesvaardigheid van leerlingen.’’