Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) deed onderzoek naar de hoeveelheid mensen die hun werk als stressvol ervaren. De apothekersassistente, staken daar -in negatieve zin- bovenuit. Voor de -op dit moment werkzame- assistenten is dit geen verrassing, 50,8% ervaart dit werk als stressvol.

In de BENU-apotheek in Zelhem lopen mensen constant in en uit om hun medicijnen op te halen. Ze krijgen een nummertje en wachten tot het hun beurt is om het ‘doosje doorgeschoven’ te krijgen. Maar het werk is meer dan een doosje doorschuiven verteld Ariënne Sevink, oud apothekersassistente in de BENU-apotheek in Zelhem: “Veel denken, ‘ik ben bij de dokter geweest, de diagnose is gesteld. Nou ga ik naar de apotheek, die schuiven mij een doosje over de balie en dat ga ik innemen. Nu word ik beter’, maar voordat je het medicijn krijgt, wordt alles eerst gecontroleerd. Mag je het überhaupt hebben? Misschien heb je een allergie? Etc.”

In Nederland hebben veel apotheken last van de medicijntekorten. Dit kan leiden tot ‘frustratie en agressie’ vanuit patiënten, zegt Lennart Rietman, perswoordvoeder van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV): “Apothekersassistenten krijgen vaak te maken met patiënten die hun medicijnen op komen halen, waarbij de assistent moet vertellen dat het medicijn er niet is of het misschien pas later komt.” Deze frustratie draagt bij aan het grote aantal apothekersassistenten die hun werk als stressvol ervaren. Daarnaast spelen het loon, grote personeelstekorten, onbegrip en onderwaardering ook een belangrijke rol. Apothekersassistenten vervullen volgens Rietman, ‘een verantwoordelijke en belangrijke functie’.

Er zijn al meerdere stakingen geweest, die voornamelijk gingen over het loon. “Wij hebben keihard actiegevoerd in de apothekersbranche. Dat is uniek, er was nog nooit eerder gestaakt door apothekersassistenten”, vertelt Rietman “Dit heeft geresulteerd in een historische loonsverhoging”. Rietman denkt dat dit zal helpen om het beroep weer aantrekkelijker te maken.

“Het is niet zo dat we lonen omhooggooien en daarmee zeggen dit is de oplossing”, zegt Marcia Vervloet, die namens het NIVEL, Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg, onderzoek heeft gedaan naar de knelpunten in de arbeidsmarkt van de openbare farmacie. Vervloet geeft ook aan dat het onbegrip en de onwetendheid terugkwamen uit het onderzoek. “Bijvoorbeeld met het preferentiebeleid zie je dat patiënten denken dat de apotheker deze beslissing zelf neemt, maar die weten niet dat dat aan de zorgverzekeraar is. Het is dus een beetje; don’t shoot the messenger.”

Ariënne Sevink was apothekersassistente in een openbare apotheek. Uiteindelijk heeft zij ervoor gekozen om over te stappen naar de medicijnverstrekking binnen het ziekenhuis; “Het handmatig bereiden van medicijnen werd minder en de mensen werden steeds mondiger. Ook zat ik tussen twee vuren in, ik kreeg regeltjes van de grote organisatie en de zorgverzekeraars en ik moest de patiënten tevreden houden, dat is moeilijk”. Daarnaast moet je als apothekersassistente ook kunnen incasseren; “Wij zijn altijd de laatste schakel, de patiënten hebben misschien al de hele dag moeten wachten of slecht nieuws gehad, dan kan bij ons de bom barsten.”

Buiten dat nu het loon is verhoogd zijn er nog steeds meerdere aandachtspunten. Zo zegt Vervloet dat het belangrijk is dat de patiënten weten wat de apotheek voor hen kan betekenen; “Enerzijds moet de rol van de apotheker beter voor het voetlicht worden gebracht, anderzijds moeten de patiënten meer bewust zijn van de werkzaamheden en verantwoordelijkheid binnen de apotheek. Ik denk dat dit heel belangrijk is, ook voor het werkplezier van de apothekersassistenten”. Extra informeren zou dus een oplossing kunnen zijn. Zo wordt er sinds korte tijd in sommige apotheken een Jaargesprek gehouden. Hierin gaan apothekers met een selectie patiënten in gesprek over hun medicatie. “We zien dat patiënten dit heel prettig vinden. Ze waarderen enorm het gesprek en de aandacht, tevens realiseren ze zich soms dan pas dat ze voor bepaalde vragen ook gewoon bij de apotheker terecht kunnen.”

Ook Sevink merkt uit eigen ervaring dat veel mensen helemaal niet weten wat de farmacie allemaal doet. Volgens haar moet er meer aandacht en uitleg over de medicatie naar alle patiënten. Ook de veiligheid is een punt; “Tijdens de coronatijd hadden we plexiglas op de balie staan. Dat staat er nu volgens mij nog steeds, ook voor de veiligheid, dat er altijd wat tussenzit.” In een apotheek heb je niet alleen maar overdag werk. Sommige apothekersassistenten hebben slaapdienst, waarbij het belangrijk is dat je de deur goed op slot kan doen en in een veilig ruimte zit. Het kan ook zo zijn dat de dienstdoende apothekersassistent s’ nachts wordt gecontacteerd en dus zelf naar de apotheek moet komen. Daarvoor is destijds, bij de apotheek waar zij werkte, een noodknop geïntroduceerd. Voordat die knop er was, nam Ariënne haar herdershond mee. “Je moest er zelf heen rijden en ze wisten dat er iemand bij de achterdeur kwam. Dus ja, ik had mijn hond in de auto. Mijn collega’s verklaarden mij voor gek, maar ik voelde mij veiliger”.

Lennart Rietman geeft ook aan dat een belangrijk aandachtspunt nu ligt bij ‘voldoende personeelswaardering’ en veiligheid. Ook is het van belang dat de personeelstekorten minder worden. Het komt in sommige apotheken voor dat de medewerkers alleen staan. De eerder benoemde frustratie kan uiteindelijk ook leiden tot escalatie. Volgens Rietman moeten er een soort protocollen en oplossingen komen die ervoor zorgen dat de assistenten niet alleen op de werkvloer staan. “Op het moment dat iemand agressief wordt aan de balie, moeten ze op een knop kunnen drukken of een collega erbij kunnen halen.”

“De werkvloer moet veilig zijn en de werkomstandigheden waaronder die assistenten hun werk doen, moeten een sociaal veilige omgeving zijn.” Aldus Rietman. Ten slotte geeft Rietman aan dat alles draait om een sociaal veilige en stabiele werkomgeving. Er dient meer begrip te komen voor dit uitdagende beroep, wat meer is dan alleen een ‘doosje doorschuiven’.  

Afbeelding: Suze Jansen