Reguliere zorg schiet tekort: spirituele geneeskunde in opmars
Wat doe je als de reguliere zorg voor mentale problemen ontoereikend is? Steeds meer mensen gaan zelf opzoek naar antwoorden op dringende vragen. Handanalyse, pendelen, tarot kaarten en astrologie; de spirituele geneeskunde biedt mogelijkheden waar de reguliere zorg tekort schiet. Maar pas op; “Het is gevaarlijk als je daar zomaar aan begint.”
“Dit is ook een wetenschap; een eeuwenoude zelfs. Alleen het is meer experimenteel.” Spiritueel geneeswijzer Ans de Groot (77) maakt zich gereed in haar praktijk Pholus, Zeewolde. Er hangt een schilderij aan de muur en er staat een enorme boekenkast, maar verder onthult de praktijkkamer van Ans niks over de spirituele consulten die zo meteen gaan plaatsvinden. De eenvoudige en praktische kamer van Ans gaat tegen de vaak voorkomende vooroordelen van spirituele geneeskunde in. En dat zegt veel over haar benadering naar haar vak. Ans pakt pen en papier om aantekeningen te kunnen maken tijdens het gesprek: “Je hebt als spiritueel geneeswijzer altijd het gesprek nodig tijdens een consult. Ik raad niet zomaar iets, ik stem af.”
Er komt steeds meer acceptatie naar de spirituele vormen van complementaire geneeskunde. Zo is er op sociale media een groeiende groep jongeren die zich richten op natuurtradities, staat het magazine VROUW van de Telegraaf deze week in het teken van spiritualiteit en vierde het spirituele magazine Happinez recentelijk hun 20-jarige jubileum. Door de jaren zijn steeds meer mensen geïnteresseerd geraakt in de mogelijkheden van spiritualiteit. Zo vertelde Inez van Oord, oprichter van Happinez magazine, aan de Volkskrant: “Het woord spiritualiteit ontwikkelde zich [in de afgelopen 20 jaar] van een begrip uit het verdomhoekje naar een onderwerp voor een zeer geïnteresseerd publiek tot een fenomeen dat nu mainstream is geworden.”
PFI Nederland biedt een netwerk en platform voor iedereen die interesse heeft in paganisme en heidense tradities. Sinds het oprichten van de organisatie in 1994, wordt het netwerk gestaag groter. “Sinds de jaren ’90 is er sprake van een grote shift in Nederland. Er is zeker een groeiende belangstelling in alles wat met de natuur en de aarde te maken heeft. Er is meer begrip voor”, vertelt Morgana Sythove van PFI Nederland.
Maar waarom raken steeds meer mensen in de ban van spiritualiteit? “Wij helpen mensen de wereld te overleven via spiritualiteit,” vertelt Sythove. “Men maakt zich zorgen over de klimaatcrisis en de coronacrisis heeft voor veel vereenzaming gezorgd. Mensen leven in isolatie en ervaren spiritualiteit als een stabiele factor in een maatschappij met veel problemen en zorgen.”
Het tekort schieten van de reguliere zorg
Een andere reden waarom men spirituele geneeskunde steeds serieuzer neemt, is het tekortschieten van de reguliere zorg. Er zijn veel Nederlanders die hulp willen ontvangen voor hun geestelijke gezondheid. Zoveel Nederlanders, dat er lange wachttijden ontstaan voor hulp van deskundigen. Momenteel staan zo’n 84.000 Nederlanders op de wachtlijst van de ggz. De wachttijd is in totaal minstens 14 weken. Dit is één van de redenen dat steeds meer mensen zelf antwoorden proberen te vinden op hun dringende vragen.
Als het aan Ans ligt zou het toegankelijker maken van complementaire zorg, een oplossing zijn. “Wij bieden ook psychologische hulp met onderbouwing van scholing”, legt Ans uit. Toch is het benaderen van spirituele hulp voor veel mensen een obstakel. Niet voor niks staat complementaire zorg vooral bekend als ‘alternatieve zorg’; een term die een tweede rang suggereert.
“Dat merk ik ook enorm,” zegt Willemijn, die deze ochtend een consult van Ans ontvangt. “Sommige vrienden of familieleden vinden het interessant en dan kan ik er veel over vertellen. Maar er zijn ook veel mensen die het heel raar vinden en die je raar aankijken. Er zijn mensen die er heel sceptisch naar kijken en zeggen ‘Nou dat bestaat toch niet.’”
Van alternatief naar regulier
Toch is er over het algemeen een toename in de acceptatie naar spirituele geneeskunde. Ook journalist Sanne Bloemink ziet deze ontwikkeling in de zorg. Bloemink publiceerde onlangs het boek ‘Pijn’ over chronische pijn. In dit boek combineert Sanne de ervaringen van haar eigen chronische pijn met inzichten uit de geneeskunde, geschiedenis en literatuur. In haar zoektocht naar verlichting en onderzoek naar informatie, kwam zij ook op het pad van spirituele geneeskunde. “Uiteraard is lichamelijke pijn en de behandeling daarvan heel anders dan mentale problemen, maar het is wel grappig dat in beide onderdelen van de zorg dezelfde trend plaatsvindt.”
“We zijn in het westen gewend dat er eerst onderzoek naar gedaan moet worden, dan pas worden medische behandelingen geaccepteerd.” Deze trend is volgens Sanne duidelijk terug te zien in de afgelopen 10 tot 15 jaar: “Wat eerst alternatief was, is nu regulier. Het is wel grappig als je bijvoorbeeld kijkt naar Mindfulness; dat was rond 2012 nog heel alternatief. Nu is dat volledig geaccepteerd in de zorg.” Er is sprake van een overgang waarin steeds meer geneeswijzen die bekend stonden als alternatief, door de reguliere zorg worden omarmt. “Oosterse geneeswijzen worden steeds vaker gebruikt en acupunctuur wordt door de ene zorgverzekeraar wel verzekerd en door de andere verzekeraar niet.”
“Mensen hebben steeds meer bevestiging en begeleiding nodig. Spirituele geneeskunde biedt hier mogelijkheden in”
Onverwachtse gevolgen
Ook Ans ziet haar consulten niet als onderdeel van ‘alternatieve’ zorg. Ze legt meer uit over haar consulten: “Bij numerologie communiceren we met de betekenis van getallen.” Wanneer Ans haar consult begint, vraagt ze om de geboortedatum van Willemijn en past daar een ingewikkelde wiskundige techniek op toe. Wiskunde, wetenschap, intuïtie en spiritualiteit komen tijdens deze techniek samen. Ans benadrukt dat ze niet houdt van het zweverige gedoe dat vaak komt kijken bij consulten binnen de spirituele geneeskunde. “Ondanks dat ik twaalf jaar heb gestudeerd, weet ik nog steeds niet alles. Het zijn studies en daar moet je ook voor leren. Je doet het niet zomaar na. ”
Spirituele geneeskunde is geen beschermd beroep. Dit kan zorgen voor onverwachtse gevolgen. Ans kijkt met zorg naar de groeiende groep jongeren die zonder begeleiding of opleiding zelf spirituele geneeskunde toepassen in hun leven. “Het is belangrijk dat je goed begeleid wordt voordat je jezelf en anderen gaat helpen met deze geneeskunde. Het is gevaarlijk als je daar zomaar aan begint.”
Een verdienmodel
Ook Sanne erkent het gevaar dat spirituele geneeskunde verkeerd gebruikt kan gaan worden, als gevolg van een te snelle groei. Waar Sanne de trend van meer holistische en spirituele geneeswijze in de Nederlandse zorg goed vindt, is ze het niet eens met de ‘hype’ die dit met zich meebrengt. “De laatste tijd slaat het soms ook wel weer door naar de andere kant. Er wordt dan gezegd dat alles psychologisch te duiden is.”
Sanne: “Je moet het zo zien, spiritualiteit is ook een verdienmodel. Er valt in deze sector veel geld te verdienen voor bijvoorbeeld de oneindige hoeveelheid coaches. Meer openheid vind ik heel goed, maar er zit ook een commercieel component in het verhaal en dat is risicovol.”
De spiritualiteit bevindt zich in een lastige positie. De grens tussen reguliere en complementaire zorg vervaagt en er is een dunne grens tussen de juiste toepassing van spiritualiteit en misbruik. Als het aan Ans ligt is het echter duidelijk dat de spirituele kant van complementaire zorg de aankomende jaren steeds meer geaccepteerd en gebruikt zal worden. Ans: “Mensen hebben steeds meer bevestiging en begeleiding nodig. Spirituele geneeskunde biedt hier mogelijkheden in.”
