Door: Anouk den Teuling 27 november 2025
Het is weer bijna zover: op 28 november is het Black Friday. Dit is een dag die ontstaan is in Amerika en uitgewaaierd is over de hele wereld. Ook in Nederland hangen de winkeletalages vol met kortings- en koopjesaankondigingen tijdens de zogenoemde Black Friday week. Echter wordt er steeds vaker gewaarschuwd voor nepkortingen tijdens deze periode. Het ACM heeft onderzoek gedaan en wat blijkt: 75 procent van de onderzochte winkels hebben hun kortingen onjuist vermeldt om op deze manier consumenten te misleiden.
De stem vult de halflege winkelstraat, galmt door de speakers en doorbreekt de bijna-stilte. Meerdere aankondigingen worden gedaan, totaal verschillend van elkaar, maar één woord wordt telkens herhaald: Black Friday. Een paar eenzame regendruppels glijden langs de met posters behangen etalageruiten. Wederom een overeenkomst: haast alle posters zijn zwart. De witte, dikgedrukte letters komen op deze manier nog beter naar voren, alsof deze de nietsvermoedende mensen willen grijpen met de steeds hoger oplopende kortingspercentages. Van 25 procent, naar 50 procent naar maar liefst honderd euro korting op bepaalde producten. ‘Deals om hebberig van te worden’ luidt een poster zelfs. Hoewel het winkelpersoneel overal druk bezig is om de etalages zo aantrekkelijk mogelijk in te richten, voorbereidend op de storm aan mensen voor de volgende dag, lijkt alles nu nog zo rustig en vredig. Een paar fietsers rijden voorbij. Een groepje jongeren staat te roken, achteroverleunend tegen een van winkels en op elkaar gedrukt om allemaal onder de overkapping te passen. Een paar mensen zitten rustig te lunchen bij de eettentjes. Maar deze rust is echter meer als een stilte voor de storm.
Beeld: Anouk den Teuling
Ieder jaar stijgt het aantal aankopen tijdens de Black Friday periode. Zo verwerkte betalingsbedrijf iDEAL afgelopen jaar 12 procent meer transacties dan het jaar ervoor rond Black Friday. Dit duidt op 56,82 miljoen transacties in één week, wat een recordaantal is. Hiernaast wordt er echter steeds meer gewaarschuwd door overheidsinstanties als de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLi) voor de toename van zowel nepkortingen en reclames als online fraude.
Marco Kuijten, docent en Senior onderzoeker aan de Avans Hogeschool, stelt dat de meeste kortingen nep zijn. ‘’Dat wil zeggen dat bedrijven in de loop van het jaar vaak lagere prijzen hanteren dan in de periode vóór Black Friday, waardoor ze op deze dag kortingen kunnen geven. Die prijzen mét korting zijn overigens vaak alsnog hoger dan de prijzen die je eerder in dat jaar zou betalen voor hetzelfde product.’’ Uit onderzoek is gebleken dat in het Verenigd Koninkrijk 92 procent van de ‘’goedkope’’ deals op Black Friday duurder zijn dan op een eerder moment in het jaar. De manier waarop bedrijven de kortingen rond deze periode zo aantrekkelijk maken voor de consument, gaat volgens Kuijten als volgt: ‘’De kortingen op zich helpen al om ons te verleiden tot meer consumptie en stimuleert een koopjes mentaliteit. Maar ook schaarste is een belangrijk punt en sociale druk. Zo delen bedrijven dat ‘’zoveel andere tevreden klanten je voor gingen’’ in de hoop zo de druk voor de consument op te voeren.’’
Beeld: Anouk den Teuling
Ook blijkt uit onderzoek van de ACM dat maar liefst 75 procent van de onderzochte winkels hun kortingen onjuist vermelden. Dit slaat op aanbiedingen van de afgelopen weken van 24 grote verkopers in de sectoren wonen, kleding, doe-het-zelf en tuin, huishoudelijke elektronica en cosmetica. Dit is zowel online als in fysieke winkels gecontroleerd. Bij 18 van de 24 onderzochte verkopers zijn een of meer misleidende prijsvermeldingen vastgesteld.
Saskia Bierling, woordvoerder van de ACM gaat hier verder op in. ‘’We zien vooral dat er sprake is van online misleiding van de ‘van’-prijs. Oftewel dat er veel doorgestreepte prijzen zijn met kortingspercentages ernaast die de korting hoger laten lijken dan deze daadwerkelijk is.’’ Bierling raadt consumenten aan om altijd de aanbiedingen te controleren op betrouwbaarheid. Ze drukt kopers op het hart om altijd alert te zijn bij hoge en onverwachte kortingen en om aanbiedingen te vergelijken met andere verkopers. Ook controleren of de korting daadwerkelijk écht korting is, is volgens Bierling een belangrijke stap. ‘’Soms verhogen verkopers eerst de oude prijs, waardoor de korting hoger lijkt. Kijk daarom op bijvoorbeeld prijsvergelijkingssites wat het product eerder kostte, om zo de prijshistorie van het product te controleren.’’
Volgens Diederik Heinink, woordvoerder van de Mediamarkt, is dit niet altijd het geval. Zo stelt hij dat steeds de laagste prijs van de afgelopen 30 dagen gecommuniceerd wordt bij producten die deelnemen aan de Black Friday kortingen, zodat de klant dit kan nagaan. ‘’Dit is simpelweg wettelijk verplicht, dus de consument kan hier 100 procent van uitgaan. Het zou wel kunnen dat er in een andere periode van het jaar nog een lagere prijs is geweest, dus buiten die 30 dagen om. Er wordt dan ook niet beweerd dat dat niet zo kan zijn, maar gezien de scherpe kortingen is dat niet aannemelijk.’’ De prijzen worden gedeeltelijk door de verkoper bepaald en gedeeltelijk door de fabrikant, vertelt Heinink. ‘’Dit gebeurt op basis van producten waarvan we verwachten dat die het goed doen in deze periode. Daar hebben we inmiddels aardig wat ervaring mee, natuurlijk. Wat betreft de kortingen van andere verkopers: deze kennen wij vooraf niet. Hooguit kun je tijdens de campagneperiodes aanpassingen doen, maar in principe gaan we van onze eigen kracht en strategie uit.’’
Beeld: Anouk den Teuling
De rust die voorafgaat aan de Black Friday-gekte blijkt niet het enige dat misleidend kan zijn; ook de aangekondigde kortingen en aanbiedingen zijn lang niet altijd wat ze lijken. Overheidsinstanties zoals de ACM en RLi wijzen er regelmatig op dat prijzen vooraf verhoogd kunnen worden of dat kortingen minder hoog uitvallen dan geadverteerd. Ze delen daarom het belang van het vooraf controleren van de kortingen en het vergelijken van prijzen voor de drukte in de winkels losbarst op 28 november. En hoewel hoge kortingen aantrekkelijk lijken, is het net zo belangrijk om kritisch te kijken naar de vraag of een aankoop wel echt nodig is.
