Door: Desiré de Wit
De Gerrit Krolbrug krijgt een metamorfose. De sinds 2021 kapotte brug wordt vanaf eind 2026 verbouwd door Rijkswaterstaat. Volgens omwonenden en belangenorganisaties wordt er te weinig naar hen en de gemeente geluisterd. De prioriteiten staan bij de scheepsvaart en niet bij de bewoners rondom de brug.
Al hobbelend fietsen de mensen over de hellingbanen bij de Gerrit krolbrug. Zigzaggend gaan ze naar een hoogte van zo’n 7 meter om vervolgens naar de andere kant van het Van Starkenborghkanaal te komen, richting de stad of de omliggende wijken. Aan beide kanten van de kapotte brug staat een groot bord met touwen vastgebonden aan een lantaarnpaal of een hekje met erop staan: ‘Steun de petitie.’
Rijkswaterstaat, de gemeente Groningen en omwonenden van de Gerrit Krolbrug willen in essentie hetzelfde, een goede nieuwe brug. Waar Rijkswaterstaat de scheepsvaart als prioriteit ziet, vinden belangenorganisaties zoals de Fietsersbond Groningen dat de brug te hoog wordt, hebben ze frustraties over de hellingbaan die niet komt en vinden ze dat er te weinig geluisterd wordt naar hun mening. De gemeente zit er middenin, vast tussen het belang van het Rijk en het belang van de burgers. “Met verschillende belangen gaan we deze discussie aan en dat moet bij elkaar komen,” aldus wethouder Philip Broeksma.
De aanvaring
Drie jaar voor de aanvaring is Rijkswaterstaat samen met de gemeente Groningen een onderzoek gestart naar de vervanging van de Gerrit Krolbrug. De ruim tachtig jaar oude brug had regelmatig kuren en renovatie was onmogelijk.
Tijdens deze onderzoeken is de brug in de nacht van 14 op 15 mei 2021 aangevaren door een vrachtschip en onherstelbaar beschadigd geraakt. De normaal draaibare brug kwam scheef te hangen in het draaischarnier en het stoplicht brak af. Auto’s konden er niet meer overheen, de fietsbruggen waren tijdelijk afgesloten en het waterverkeer lag stil.
Door de aanvaring was het brugdek zo beschadigd dat het eruit moest, hierdoor was het niet meer mogelijk voor auto’s om de brug te gebruiken. Binnen enkele dagen konden fietsers en voetgangers de fietsbrug weer gebruiken, maar pas in januari 2024 kwam er een tijdelijke hellingbaan van 6,5 miljoen euro. Deze is geplaatst zodat fietsers, voetgangers en mindervaliden makkelijker het Van Starkenborghkanaal konden oversteken.
Het Van Starkenborghkanaal
De hoofdvaarweg Lemmer – Delfzijl bestaat uit drie kanalen. Het Prinses Margrietkanaal, het Van Starkenborghkanaal en het Eemskanaal. De hoofdvaarweg wordt binnen Groningen en Friesland gebruikt voor binnenvaart, maar verbindt ook Noord-Duitsland met de havens in Amsterdam en Rotterdam voor de beroepsvaart.
Volgens Rijkswaterstaat coördinator omgevingsmanagement programma hoofdvaarweg Lemmer – Delfzijl, Ryan Lievaart is het belang van de vaarweg steeds groter geworden. “De voorspelling is dat watertransport de komende jaren enorm zal toenemen. Er wordt nu flink geïnvesteerd in modelshift, het overzetten van wegverkeer met vrachtwagens naar de binnenvaart.”
Samenwerking
Sinds 2014 is Rijkswaterstaat eigenaar en beheerder van de hoofdvaarweg, dit betekent dat zij het voortouw nemen in de verbouwing van de Gerrit Krolbrug in plaats van de gemeente of provincie. “Rijkswaterstaat is de opdrachtgever, maar we bouwen de brug samen met de gemeente,” aldus Lievaart.
Màrria van Winkel en Inge Linthout van Fietsersbond Groningen hebben zo hun twijfels over de samenwerking tussen het Rijk en de gemeente. Zij stellen dat de gemeente en provincie geen inbreng hebben in de verbouwing van de brug. “Rijkswaterstaat doet van alles om de indruk te wekken dat ze meewerken, maar als je ziet wat ze doen dan komt dat niet met elkaar overeen,” aldus Van Winkel.
De toekomstige brug
Buurtbewoners willen een zo laag mogelijke brug, zoals voorheen 2.4 meter. De eisen van Rijkswaterstaat stellen dat een brug over een hoofdvaarweg minstens 4 meter hoog moet zijn en open kan tot 9.1 meter. In eerste instantie had Rijkswaterstaat een brug van 9.1 meter willen plaatsen, maar dat riep veel weerstand op volgens wethouder Philip Broeksma. “Het is onmogelijk om op die locatie een brug van 9.1 meter te bouwen en de buurtbewoners willen graag een zo laag mogelijke brug. Daar is met de gemeente over gesproken en ook onderhandeld, dat heeft geleid tot een halfhoge brug van 4.5 meter.”
Van Winkel en Linthout vinden dat de hoogte van de brug niet uitmaakt omdat het met een hoogte van 4.5 meter toch aangevaren zal worden. Zoals bij de 4.5 meter hoge Dorkwerderbrug die op 7 november was aangevaren en nu tijdelijk gesloten is. Hoewel het reële zorgen zijn is Lievaart er positief op ingesteld. “De kans dat de brug wordt aangevaren verminderd aanzienlijk met een hoogte van 4.5 meter. Mocht de brug wel aangevaren worden is het niet de brug dat veel beschadigingen zal hebben, maar het schip.”
Volgens wethouder Broeksma is er een omslag geweest in het denken van Rijkswaterstaat na de bekendmaking van een halfhoge brug. “Op het moment dat het bekend werd dat de brug 4,5 meter wordt heeft Rijkswaterstaat ook op advies van de gemeente, intensief met de omwonenden samengewerkt. Om te zorgen dat de brug die komt aan de wensen voldoet.”
De petitie
Tijdens de bouw van de nieuwe brug worden de fietsbruggen en tijdelijke hellingbanen verwijderd. Hierdoor moeten fietsers en voetgangers een andere route nemen om naar de binnenstad of in een van de omliggende wijken te komen. In eerste instantie zou er een tijdelijke hellingbaan komen bij de Busbaanbrug waar fietsers en voetgangers gebruik van kunnen maken.
Voor de hellingbaan was er 6 miljoen opzij gezet, maar na onderzoek van Rijkswaterstaat bleek de hellingbaan boven budget uit te komen op totale kosten van 10 miljoen euro. Deze kosten en de verhoogde kosten voor de nieuwe brug van 90 miljoen zouden bij elkaar te duur worden.
Uit frustratie en ontevredenheid hebben Fietsersbond Groningen samen met bewonersorganisaties een petitie gestart in de hoop voor een alternatieve oversteek. Die petitie heeft inmiddels bijna 18.000 handtekeningen gekregen en wordt op 9 december overhandigd aan de Tweede Kamer. “Het laat heel veel steun zien. Dat zo’n brug echt gewild is onder fietsers en voetgangers,” aldus Linthout.
Wethouder Broeksma hoopt ook dat er een alternatieve brug zal voortvloeien uit de petitie. “De noodzaak blijft enorm, maar de gemeente heeft er geen geld voor en het is ook niet onze taak. Als de Tweede Kamer zegt dat de tijdelijke verbinding er moet komen dan dient de minister dat te regelen.”
