Wanneer voel je je thuis en waar ben je welkom? Dit zijn vragen die kunstenaars beantwoordden tijdens de tentoonstelling ‘Tussen Grenzen’ die van 3 juni 2023 tot 22 oktober 2023 te zien was in museum Arnhem. Hier lieten mode- en sieradenontwerpers hun werk zien en vertelden (inter)nationale kunstenaars en Arnhemmers over hun ervaringen met migratie.
Museum Arnhem staat zondagmiddag 22 oktober vol leven. Na de kaartverkoop komt namelijk direct het café in zicht, waar wordt koffiegedronken, gelachen en nagepraat over alle kunstwerken die tentoongesteld worden. Enthousiasme overheerst in de ruimte. Op de route van het café naar de tentoonstelling verandert de sfeer. Hoewel het gelach en gepraat verandert in stilte, blijft het enthousiasme in de lucht hangen. Het is tenslotte de laatste dag van de tentoonstelling. Dit is wel te merken, want de zalen zijn op deze middag gevuld met mensen die nog een glimp willen opvangen van de kunstwerken en verhalen.
Tegenwoordig migreren mensen om steeds meer verschillende redenen. Maar wat zijn nou de redenen? Waar ben je welkom of niet? En als je nou eenmaal in een ander land bent, voel je je dan wel thuis? Dit zijn allemaal vragen waar kunstenaars en bekende Arnhemmers met een migratieachtergrond antwoord op hebben gegeven.Fleuri la Belle is een van de kunstenaars van wie het werk te zien was. Zij is half Nederlands en half Congolees. Haar Congolese kant heeft ze lang onderdrukt, door het racisme dat ze in haar jeugd heeft ervaren. Met haar afstudeercollectie ‘Embracing Black’ omarmt ze de Congolese cultuur en identiteit. “Ik wilde overbrengen dat ook andere mensen uit de Afrikaanse diaspora, hun afkomst kunnen omarmen, terwijl zij leven in een witte wereld en zich vaak niet verbonden voelen met dat deel van zichzelf”, zegt Fleuri la Belle. De inspiratie voor de kettingen komt van objecten die in de oorspronkelijke Congolese cultuur spirituele krachten hadden. Fleuri zegt dat het verf ritueel symbool staan voor het omarmen van haar huidskleur en haar Afrikaanse afkomst.
Museum Arnhem zoekt met hun tentoonstellingen telkens de verbinding tussen de mens, de stad en het nu. Ze vinden het belangrijk om nieuwe en verschillende perspectieven te laten zien. “Daarom kaarten we maatschappelijke thema’s, zoals migratie, aan en werken we samen met kunstenaars, partners en publiek die je minder vaak in musea tegenkomt, zoals kunstenaars met cultureel diverse achtergronden”, zegt Gyonne Schatorje, medewerker van het museum. “Met Tussen grenzen wilden we nieuwe perspectieven op hedendaagse migratie, vanuit een persoonlijke en menselijke blik, bieden. We wilden het publiek uitnodigen om zich te verdiepen in en mee te laten voeren door de verbeelding van persoonlijke verhalen van hen die de gevolgen van migratie ondervinden. Verhalen van werken uit de collectie, van hedendaagse kunstenaars én van het publiek zelf.”
Het doel van Museum Arnhem om mensen mee te laten voeren door de verbeelding is duidelijk terug te zien tijdens de tentoonstelling. Mensen dragen verschillende expressies als ze naar kunstwerken keken. Sommigen kijken in alle focus naar een video en anderen lezen verbaasd een verhaal. Iedereen lijkt geïnteresseerd in de verhalen van de kunstenaars en Arnhemmers.
Het vinden van een plekje in Nederland, is volgens veel van de kunstenaars nog wel eens lastig. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, oftewel het COA, helpt asielzoekers met een toekomst in Nederland. Zo helpt het COA met sociale contacten leggen, het leren van zelfhygiëne en het creëren van een dagstructuur. Daarnaast bieden ze het programma ‘voorbereiding op inburgering’. Dit vrijwillige programma bestaat onder andere uit lessen Nederlands en trainingen om kennis over de Nederlandse maatschappij op te doen. “Hoe beter ze voorbereid zijn, hoe sneller en beter deze mensen kunnen integreren in de samenleving”, zegt woordvoerder van het COA Leon Veldt.
Het inburgeren van asielzoekers is de eerste stap van een toekomst vinden in een land. Volgens verhalen uit de tentoonstelling is dat niet het einde. Nederland is voor sommige migranten hun nieuwe huis, maar velen voelen zich niet thuis. Volgens een aantal kunstenaars zullen ze altijd gezien worden ‘als iemand met een migratieachtergrond’. Zo voelt Fleuri la Belle zich Nederlands totdat mensen aangeven dat ze er anders uitziet. De complexiteit van het ergens thuis voelen komt vanuit meerdere verhalen duidelijk terug in de tentoonstelling.
Onderweg naar de uitgang van de tentoonstelling staat een bankje met bladeren. Het blijken posters te zijn van schilderijen van mensen zonder documenten. Ze zijn van het project van Himmelsbach, een kunstenaar die in zijn werk ‘de ander’ in de samenleving laat zien. Hij focust vooral op sociale en politieke kwesties. Naast de posters staat een bakje met elastiekjes en een kaartje. Op het kaartje staat dat bezoekers de posters mee mogen nemen. De bedoeling is om de posters door heel Nederland op te hangen om de mensen zonder documenten een gezicht te geven. Zo kan de samenleving helpen in het creëren van aandacht voor deze mensen. Dat de samenleving een rol heeft om asielzoekers te helpen vindt Leon Veldt van het COA ook. “Als iedereen elkaar helpt wordt de maatschappij alleen maar mooier”.
Meer foto’s zien? Dit artikel is binnenkort ook te lezen in ons magazine!
